خاقانی: نمایۀ قصاید و شروح آنها

مقدمه

همواره قصاید افضل‌الدّین بدیل بن علی خاقانی شروانی به استواری و دشواری موصوف بوده است. این دشواری‌ها برخاسته از تعامل دو عنصر شگرف است: یکی دانش و اطلاعات گستردۀ خاقانی و دیگر قریحه و تخیّل برجستۀ وی که چون با هم درمی‌آمیزند، شعر و نثری فاخر و ماندگار خلق می‌شود. برای رمزگشایی و تفسیر این مشکلات از دیرباز شروحی نوشته شده که البته بخشی از آن‌ها به دست ما نرسیده است. چنین تلاش‌هایی البته در دورۀ معاصر و قرن حاضر شتاب بیشتری گرفته و آثار متعدّدی در شرح قصاید خاقانی به رشتۀ تحریر درآمده است. بی‌شک آگاهی از این منابع در خاقانی‌پژوهی و تحقیقات ادبی اهمّیّت ویژه‌ای دارد، از این رو در این جستار کوشیده‌ایم تا شروحِ هر یک از قصاید صد و سی و دوگانۀ خاقانی را تعیین کنیم.

قصیدۀ یکم

جوشن صورت برون‏کن در صف مردان درآ

دل طلب کز دارملک دل توان شد پادشا

دیوان: س: ١و٢. ع: ٢-۴. ک: ۸-١١.

شروح: آتش اندر چنگ: ١۴۷-١۴۹. ارمغان صبح (١): ١٢۴-١٢۹. ارمغان صبح (٢): ٢٢٠-٢٢۴. بزم دیرینه عروس: ١۴۸-١۵٢. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ٢١-٢۶. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ۴۹-۵۶. شرح دیوان خاقانی: ۳۳-۴۳. شرح شادی‌آبادی: ۵۷-۶٢. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١-۴. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ٢-۴. گزیدۀ اشرف‌زاده: ٢١-٢۷. گزیدۀ ثروت: ١-١٠. مشّاطۀ بکر سخن: ٢۳-۳۹. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۶۷-۷۴. نگارستان راهب: ١۹-٢۴. نَمی از یَمی: ١۷۳-١۸۷. هدیۀ جان: ۳١-۴۶.

قصیدۀ دوم

ای پنج نوبه کوفته در دارملک لا

لا در چهار بالش وحدت کشد تو را

دیوان: س: ۳-۶. ع: ١۴-١۷. ک: ١١-١۶.

شروح: آتش اندر چنگ: ١۴۹-١۵۷. بزم دیرینه عروس: ١۵۳-١۶۳. سراچۀ آوا و رنگ: ۸-٢۷. شاعر صبح: ٢۴۸-٢۵۳. شرح دیوان خاقانی: ۴۵-۶۴. شرح عبدالوهاب معموری: ۳۵-۳۹. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۵-١٢. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۴- ١۶. مالک ملک سخن: ۳۵-١١٠. مرثیه‌خوان مداین: ١-١۷. مشّاطۀ بکر سخن: ۴٠-۸٠. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۷۵-۸۶. نگارستان راهب: ٢۵-۴۵.

قصیدۀ سوم

عروس عافیت آنگه قبول کرد مرا

که عمر بیش‌بها دادمش به شیربها

دیوان: س: ۶-١٠. ع: ۴-۷. ک: ١۶-٢٢.

شروح: آتش اندر چنگ: ١۵۷-١۶٠. بزم دیرینه عروس: ١۶۳-١۷۳. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ۴٢-۵۳. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ۵۷-۷۷. شرح دیوان خاقانی: ۶۵-۸۴. شرح شادی‌آبادی: ۶۳-۷٠. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۳-٢٠. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۶-۳۳. مشّاطۀ بکر سخن: ۸١-١٢٢. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۸۷-١٠٠. نگارستان راهب: ۴۶-۶۶. نَمی از یَمی: ١۸۹-٢٢۶.

قصیدۀ چهارم

سریر فقر تو را سرکشد به تاج رضا

تو سر به جیب هوس درکشیده‌ای به خطا

دیوان: س: ١٠-١۴. ع: ۷-١١. ع: ٢٢-٢۸.

شروح: آتش اندر چنگ: ١۶٠-١۶۴. بزم دیرینه عروس: ١۷۳-١۸۶. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ٢۷-۴١. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ۷۷-۹۴. ساغر بلورین: ۷٢-١١۷. شرح شادی‌آبادی: ١٠١-١٠۵. شرح دیوان خاقانی: ۸۵-١١۴. شرح قصائد خاقانی شروانی: ٢١-٢۹. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۳۳-۴١. گزیدۀ ماهیار: ١۴٢-١۵٠. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١٠١-١١۵. هفت گنبد: ۶۳-۸۷.

قصیدۀ پنجم

طفلی هنـوز بستۀ گهوارۀ فنا

مرد آن زمان شوی که شوی از همه جدا

دیوان: س: ١۵-١۷. ع: ١١-١۴. ک: ٢۸-۳٢.

شروح: آتش اندر چنگ: ١۶۴-١۷١. برگزیده‌ای از دیوان خاقانی: ۶۳-۸۳. بزم دیرینه عروس: ١۸۷-١۹۴. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ۹۴-١٠۳. شرح دیوان خاقانی: ١٠۵-١١۶.شرح عبدالوهاب معموری: ۴٠-۴۴. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۳٠-۳۵. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۴١-۴۶. گزیدۀ اشرف‌زاده: ٢۸-۳۶. گزیدۀ ثروت: ۳۳-۴۳. گزیدۀ سجّادی (١): ١١۵-١٢۳. گزیدۀ سجّادی (٢): ۹۴-۹۹. مرثیه‌خوان مداین: ١۸-٢۸. مشّاطۀ بکر سخن: ١۴۹-١۷۵. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١١۶-١٢۴. نَمی از یَمی: ٢٢۷-٢۴۹.

قصیدۀ ششم

نیست اقلیم سخن را بهتر از من پادشا

در جهان ملک سخن راندن مسلم شد مرا

دیوان: س: ١۷-١۹. ع: ١۸و١۹. ک: ۳٢-۳۴.

شروح: آتش اندر چنگ: ٢١۵-٢١۹. ارمغان صبح (١): ١١۹-١٢۳. ارمغان صبح (٢): ١۹۹-٢٠۳. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١٠۳-١١٢. خاقانی شروانی: ١٠۸-١١١. ختم‌الغرایب: ٢۷-٢۹. سراچۀ آوا و رنگ: ٢۸-۳۷. سحر بیان: ٢۴۴-٢۴۸. شاعر صبح: ٢۵۳-٢۵۷. شرح دیوان خاقانی: ١١۷-١٢۷. شرح شادی‌آبادی: ۹۸-١٠٠. شرح عبدالوهاب معموری: ۵۴-۵۶. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۳۶-۳۹. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۴۶-۵٢. گزیدۀ سجّادی (١): ١٢۳-١٢۹. گزیدۀ سجّادی (٢): ۹۹-١٠۳. گزیدۀ ماهیار: ۵٠-۵۵. گزینۀ اشعار خاقانی: ٢۵-٢۹. مرثیه‌خوان مداین: ٢۹-۳۵. مشّاطۀ بکر سخن: ١٢۳-١۴۸.نسیم صبح: ٢٢۸-٢۳۳. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١٢۵-١۳١. نگارستان راهب: ۶۷-۸١.

قصیدۀ هفتم

از سر زلف تو بویی سر به مهر آمد به ما

جان به استقبال شد کای مهد جان‌ها تا کجا

دیوان: س: ١۹-٢۳. ع: ٢۵-۳٠. ک: ۳۴-۴٠.

شروح: خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ۵۴-۶١. ختم‌الغرایب: ۸۴-۹٠. ساغر بلورین: ١١۸-١۷١. شرح دیوان خاقانی: ١٢۹-١۵۵. شرح شادی‌آبادی: ١١۴-١١۹. شرح عبدالوهاب معموری: ۷٢-۷۹. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۴٠-۴۹. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۵٢- ۶۴. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١۳٢-١۴۷. نَمی از یَمی: ٢۵١-٢۹۸.

قصیدۀ هشتم

فلک کژروتر است از خط ترسا

مرا دارد مسلسل راهب‏آسا

دیوان: س: ٢۳-٢۸. ع: ١۹-٢۵. ک: ۴٠-۴۴.

شروح: آتش اندر چنگ: ۷۵-۹۹. ارمغان صبح (١): ٢۴٠-٢۴۹. ارمغان صبح (٢): ١۸۹-١۹۸. خارخار بند و زندان (شرح مشکلات خاقانی، دفتر دوم). خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ۶٢-۷۸. خاقانی شروانی: ١۷۶-١۸۴. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١١٢-١٢٠. خاقانی و آندرونیکوس کومنه نوس: ١١١-١١۸. ختم‌الغرایب: ۸٢و۸۳. دیدار با کعبۀ جان: ٢۳-١٢٠. سوزن عیسی (گزارش چامۀ ترسایی خاقانی). شاعر صبح: ٢۵۷-٢۶۳. شرح دیوان خاقانی: ١۵۷-١۹٠. شرح شادی‌آبادی: ۸٠-۹۷. شرح عبدالوهاب معموری: ۵۷-۶۴. شرح شیخ آذری طوسی (در کتاب جواهرالاسرار): ١۹۳-٢٠۷، ر.ک: محمّدی فشارکی، ١۳۸۶: ٢١۷-٢۵۶. شرح قصاید خاقانی ١: ١۹-١٢١. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۵٠-۶٢. شرح قصیدۀ ترسائیۀ خاقانی (١۳۴۸). شرح قصیدۀ مسیحیۀ خاقانی: ٢۴۴- ۳۶٠. قصیدۀ حبسیۀ خاقانی: ١٢١-١۹۳. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۶۵-۷۵. گزیدۀ اشرف‌زاده: ۶۷-۸١. گزیدۀ ثروت: ١١-٢٢. گزیدۀ سجّادی (١): ١٢۹-١۴۵. گزیدۀ سجّادی (٢): ١٠۳-١١۳. گزیدۀ سرمدی: ١-١۳. گزیدۀ ماهیار: ۵۶-۶۷. مالک ملک سخن: ۳٠۷-۴۵۳. مرثیه‌خوان مداین: ۳۶-۵۵. نظم ۳ بخش ١ (خاقانی): ١۳١- ١۵۳. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١۴۸-١۶۳.

قصیدۀ نهم

مگر به ساحت گیتی نماند بوی وفا

که هیچ اُنس نیامد ز هیچ اِنس مرا

دیوان: س: ٢۹-۳١. ع: ۳٠-۳۳. ک: ۴۴-۴۸.

شروح: آتش اندر چنگ: ٢١۹-٢٢۴. ارمغان صبح (١): ٢۵٠-٢۵۳. ارمغان صبح (٢): ١۸۶-١۸۹. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ۷۹-۸۹. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١٢٠-١٢۴. ساغر بلورین: ١۷٢-٢٠١. شاعر صبح: ٢۶۳-٢۶۸. شرح دیوان خاقانی: ١۹١-٢٠۳. شرح شادی‌آبادی: ١٠۹-١١۳. شرح عبدالوهاب معموری: ۸٠-۸۳. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۶۳-۶۸. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۷۵-۷۸. گزیدۀ اشرف‌زاده: ۵۴-۵۹. گزیدۀ ثروت: ۸۵-۹۶. گزیدۀ سجّادی (١): ١۴۶-١۵۶. گزیدۀ سجّادی (٢): ١١۴-١٢٠. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١۶۴-١۷١.

قصیدۀ دهم

صبح است کمانکش اختران را

آتش زده آب‏پیکران را

دیوان: س: ۳١-۳۵. ع: ۳۳-۳۸. ک: ۴۸-۵١.

شروح: ارمغان صبح (١): ٢۵۴-٢۵۸. ارمغان صبح (٢): ١۳۴و١۳۵. خاقانی شروانی: ١١١-١١۳. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١٢۴-١٢۷. ختم‌الغرایب: ۴۹-۵١. شرح دیوان خاقانی: ٢٠۵-٢٠۹. شرح شادی‌آبادی: ۷١-۷۹. شرح عبدالوهاب معموری: ۶۵-۷١. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۶۹-۷۷. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۷۸-۸۷. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١۷٢-١۸٢.

قصیدۀ یازدهم

عشق بیفشرد پای بر نمط کبریا

برد به دست نخست هستی ما را ز ما

دیوان: س: ۳۵-۳۹. ع: ۳۸-۴٢. ک: ۵٢-۵۸.

شروح: خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ۹٠-۹۸. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١٢۷-١۳۳. ساغر بلورین: ٢٠٢-٢۴۷. شاعر صبح: ٢۶۸-٢۷٢. شرح دیوان خاقانی: ٢٢١-٢۳٢. شرح شادی‌آبادی: ١٠۶-١٠۸. شرح عبدالوهاب معموری: ۴۷-۵۳. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۷۸-۸۶. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۸۷-۹٢. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١۸۳-١۹۳.

قصیدۀ دوازدهم

جام می تا خط بغداد ده ای یار مرا

باز هم در خط بغداد فکن بار مرا

دیوان: س: ۳۹-۴١. ع: ۶۹۷و۶۹۸. ک: ۵۹-۶١.

شروح: برگزیده و شرح: ٢۶-۳١. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١۳۳-١۳۷. سراچۀ آوا و رنگ: ۳۸-۴۸. شرح دیوان خاقانی: ٢۳۳-٢۳۷. شعر خاقانی: ٢۶۸-٢۷٠. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۸۷-۸۹. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۹٢-۹۴. نقد و شرح قصاید خاقانی: ١۹۴-١۹۹.

قصیدۀ سیزدهم

زد نفس سر به مهر صبح ملمع ‏نقاب

خیمۀ روحانیان کرد معنبر طناب

دیوان: س: ۴١-۴۵. ع: ۴٢-۴۵. ک: ۶٢-۶۶.

شروح: آتش اندر چنگ: ١٠١-١٢۵. ارمغان صبح (١): ٢۵۹-٢۶۶. ارمغان صبح (٢): ١۴۶-١۵۴. بزم دیرینه عروس: ١۹۴-٢١۵. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ۹۹-١١۳. خاقانی شروانی: ١١۴-١٢٢. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١۳۷-١۴۹. ختم‌الغرایب: ۳۹و۴٠. شاعر صبح: ٢۷٢-٢۸٢. شرح دیوان خاقانی: ٢۳۹-٢۵۴. شرح شادی‌آبادی: ١۵۳-١۶٠. شرح عبدالوهاب معموری: ۸۴-۸۸. شرح قصاید خاقانی ١: ١٢۵-٢٠٢. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۹٠-۹۸. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۹۵-۹۸. گزیدۀ اشرف‌زاده: ١١٢-١٢۶. گزیدۀ ثروت: ۹۷-١١٢. گزیدۀ سجّادی (١): ١۵۶-١۷۳. گزیدۀ سجّادی (٢): ١٢١-١۳٢. گزیدۀ ماهیار: ۶۸-۷۷. مرثیه‌خوان مداین: ۵۷-۶۹. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢٠٠-٢١٢. هدیۀ جان: ۴۷-۷۵.

قصیدۀ چهاردهم

جبهۀ زرّین نمود چهرۀ صبح از نقاب

عطسۀ شب گشت، صبح؛ عطسۀ صبح، آفتاب

دیوان: س: ۴۵-۴۹. ع: ۴۵-۴۹. ک: ۶۸-۴۹.

شروح: خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ١١۴- ١٢٠. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١۴۹-١۵۵. ختم‌الغرایب: ۳۳و۳۴. شرح دیوان خاقانی: ٢۵۵-٢۷٢. شرح شادی‌آبادی: ١۶١-١۷٠. شرح عبدالوهاب معموری: ۸۹-۹۴. شرح قصائد خاقانی شروانی: ۹۹-١١٠. شرح کلیدی: ١١-۴١. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ۹۹-١٠۳. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢١۳-٢٢۶.

قصیدۀ پانزدهم

مرا ز هاتف همت رسد به گوش خطاب

کزین رواق طنینی که می‌رود دریاب

دیوان: س: ۴۹-۵۶. ع: ۴۹-۵۷. ک: ۷۴-۸۴.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ٢۷۳-۳٠١. شرح شادی‌آبادی: ١٢۳-١۵٢. شرح عبدالوهاب معموری: ۹۶-١٠۹. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١١١-١٢۶. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١٠۴-١٢۳. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢٢۷-٢۴۹.

قصیدۀ شانزدهم

راه نفسم بسته شد از آه جگرتاب

کو هم‌نفسی تا نفسی رانم ازین باب

دیوان: س: ۵۶-۵۸. ع: ۵۷-۶٠. ک: ۸۴-۸۸.

شروح: ارمغان صبح (١): ١۵٠-١۵۶. ارمغان صبح (٢): ١۸٠-١۸۴. خ‍اق‍ان‍ی،‌ مشّاطۀ س‍خ‍ن‌: ١۵۵-١۶۳. سحر بیان: ١۷۳-١۷۸. سراچۀ آوا و رنگ: ۴۹-۶۳. شرح دیوان خاقانی: ۳٠۳-۳١٢. شرح شادی‌آبادی: ١٢٠-١٢٢. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١٢۷-١۳٢. شرح کلیدی: ۴۳-۵۴. شعر خاقانی: ٢۶۶-٢۶۸. شهربندان بلا: ۳۹-۶۳. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١٢۳و١٢۴. گزیدۀ اشرف‌زاده: ١۵۴-١۶٠. گزیدۀ سرمدی: ١۵-۳٠. مرثیه‌خوان مداین: ۷٠-۷۷. مشّاطۀ بکر سخن: ١۷۶-٢٠٢. نسیم صبح: ١۳۹-١۵۴. نظم ۳ بخش ١ (خاقانی): ۶۶-۷۸. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢۵٠-٢۵۷. نگارستان راهب: ۹۴-١٠۸. نَمی از یَمی: ٢۹۹-۳٢٢.

قصیدۀ هفدهم

ای عارض چو ماه تو را چاکر آفتاب

یک بندۀ تو ماه سزد دیگر آفتاب

دیوان: س: ۵۸-۶٠. ع: ۶٠و۶١. ک: ۸۸-۹٠.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ۳١۳-۳١۶. شرح عبدالوهاب معموری: ۹۵. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۳۳-١۳۶. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١٢۵. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢۵۸-٢۶١.

قصیدۀ هجدهم

راحت از راه دل چنان برخاست

که دل اکنون ز بند جان برخاست

دیوان: س: ۶٠-۶٢. ع: ۷١-۷۳. ک: ۹١-۹۳.

شروح: آتش اندر چنگ: ٢٢۴. برگزیده‌ای از دیوان خاقانی: ١۷۴-١۸٠. برگزیده و شرح: ۳٢-۳۶. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ١٢١-١٢۶. سراچۀ آوا و رنگ: ۶۴-۷۵. شاعر صبح: ٢۸۳و٢۸۴. شرح دیوان خاقانی: ۳١۷-۳٢٢. شرح عبدالوهاب معموری: ١٢۵-١٢۷. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۳۷-١۴٢. شعر خاقانی: ۳٠۶-۳٠۸. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١٢۵-١٢۹. گزیدۀ اشرف‌زاده: ۶٠-۶۶. گزیدۀ ثروت: ۴۵-۵۳. گزیدۀ سجّادی (١): ١۸۳-١۸۷. گزیدۀ سجّادی (٢): ١۳۷-١۴٠. مرثیه‌خوان مداین: ۷۸-۸۳. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢۶٢-٢۶۷.

قصیدۀ نوزدهم

قلم بخت من شکسته‏سر است

موی در سر ز طالع هنر است

دیوان: س: ۶٢-۶۸. ع: ۶۵-۷١. ک: ١٠۶-١١١.

شروح: آتش اندر چنگ: ٢٢۴و٢٢۵. ارمغان صبح (١): ١۸۶-١۹۹. ارمغان صبح (٢): ١۶٠-١۶۷. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ١٢۷-١۳۵. خاقانی شروانی: ١٢٢-١٢۶. شرح دیوان خاقانی: ۳٢۳-۳۳۹. شرح شادی‌آبادی: ١۷١-١۸٠. شرح عبدالوهاب معموری: ١١٠-١١۸. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۴۳-١۵۵. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۳۷-١۴۷. گزیدۀ اشرف‌زاده: ١٠۳-١١١. گزیدۀ ثروت: ١١۳-١۳۳. گزیدۀ سجّادی (١): ١۷۴-١۸٢. گزیدۀ سجّادی (٢): ١۳٢-١۳۷. مشّاطۀ بکر سخن: ٢٠۳-٢۴۸. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢۶۸-٢۸٠. نگارستان راهب: ١١٠-١۳۵. نَمی از یَمی: ۳٢۳-۳۶۴.

قصیدۀ بیستم

دل روی مراد از آن ندیدست

کز اهل دلی نشان ندیدست

دیوان: س: ۶۸-۷٢. ع: ۷۳-۷۷. ک: ١١۵-١١۸.

شروح: ختم‌الغرایب: ۷۷و۷۸. شرح دیوان خاقانی: ۳۴١-۳۴۹. شرح عبدالوهاب معموری: ١٢۳و١٢۴. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۵۶-١۶۴. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۵۴-١۵۷. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢۸١-٢۸۹.

قصیدۀ بیست‌ویکم

این پرده کاسمان جلال آستان اوست

ابری است کآفتاب شرف در عنان اوست

دیوان: س: ۷٢-۷۴. ع: ۷۷-۷۹. ک: ١١۹-١٢١.

شروح: ختم‌الغرایب: ۹۴و۹۵. شرح دیوان خاقانی: ۳۵١-۳۵۵. شرح عبدالوهاب معموری: ١۳٢و١۳۳. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۶۵-١۶۹. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۵۸-١۶٠. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢۹٠-٢۹۶.

قصیدۀ بیست‌ودوم

دل صید زلف اوست به خون در نکوتر است

و آن صید کان اوست نگون‌سر نکوتر است

دیوان: س: ۷۴-۷۸. ع: ۶١-۶۵. ک: ١٠٠-١٠۵.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ۳۵۷-۳۶۹. شرح عبدالوهاب معموری: ١٢۸-١۳٠. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۷٠-١۷۷. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۳٢-١۳۷. مشّاطۀ بکر سخن: ٢۴۹-٢۷۹. نقد و شرح قصاید خاقانی: ٢۹۷-۳٠۷. نگارستان راهب: ١۳۶-١۴۸.

قصیدۀ بیست‌وسوم

شهری به فتنه شد که فلانی از آن ماست

ما عشق‌باز صادق و او عشق‌دان ماست

دیوان: س: ۷۸-۸١. ع: ۷۹-۸٢. ک: ۹۳-۹۷.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ۳۷١-۳۷۷. شعر خاقانی: ٢٢۶و٢٢۷. شرح عبدالوهاب معموری: ١۳۴-١۳۷. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۷۸-١۸۳. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١٢۹و١۳٠. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳٠۸-۳١۶.

قصیدۀ بیست‌وچهارم

صبح تا آستین برافشاندست

دامن عنبر تر افشاندست

دیوان: س: ۸١-۸۳. ع: ۸٢-۸۴. ک: ١١۳-١١۵.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ۳۷۹-۳۸۳. شرح عبدالوهاب معموری: ١۳١. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۸۴-١۸۸. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۵١-١۵۴. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳١۷-۳٢١.

قصیدۀ بیست‌وپنجم

نه به دولت نظری خواهم داشت

نه ز سلوت اثری خواهم داشت

دیوان: س: ۸۳و۸۴. ع: ۸۴و۸۵. ک: ١٢٢و١٢۳.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ۳۸۵-۳۸۸. شرح عبدالوهاب معموری: ١١۹-١٢٢. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۸۹-١۹٢. شعر خاقانی: ٢۸٢و٢۸۳. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۶٠-١۶٢. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳٢٢-۳٢۵.

قصیدۀ بیست‌وششم

طبع کافی که عسکر هنر است

چون نی عسکری همه شکر است

دیوان: س: ۸۵و۸۶. ع: ۸۶و۸۷. ۷١١و۷١٢. ک: ١١٠و١١١.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ۳۸۹-۳۹٢. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۹۳-١۹۵. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۴۷-١۴۹. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳٢۶-۳٢۸.

قصیدۀ بیست‌وهفتم

رستم و بهرام را به هم چه مصاف است

این دو خلف را به هم چه خشم و خلاف است

دیوان: س: ۸۶و۸۷. ع: ۸۷و۸۸. ک: ١١٢و١١۳.

شروح: شرح دیوان خاقانی: ۳۹۳-۳۹۵. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۹۶و١۹۷. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۵٠-١۵١. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳٢۹-۳۳١.

قصیدۀ بیست‌وهشتم

شاه را تاج ثنا دادم نخواهم بازخواست

شه مرا نانی که داد ار باز می‌خواهد رواست

دیوان: س: ۸۷و۸۸. ع: ۸۸و۸۹. ک: ۹۸و۹۹.

شروح: ارمغان صبح (٢): ٢٠۴-٢٠۶. شرح دیوان خاقانی: ۳۹۷-۴٠٠. شرح قصائد خاقانی شروانی: ١۹۸-٢٠٠. شعر خاقانی: ٢۶۳و٢۶۴. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ١۳٠-١۳٢. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳۳٢-۳۳۵.

قصیدۀ بیست‌ونهم

شبروان در صبح صادق کعبۀ جان دیده‌اند

صبح را چون محرمان کعبه عریان دیده‌اند

دیوان: س: ۸۸-۹۵. ع: ۹۴-١٠١. ک: ١۶۵-١۷۵.

شروح: آتش اندر چنگ: ٢٢۶-٢٢۷. بزم دیرینه عروس: ٢۳۴-٢۷٠. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ١۳۶-١۵١. سراچۀ آوا و رنگ: ۸-٢۷. شاعر صبح: ٢۸۴-٢۹٠. شرح دیوان خاقانی: ۴٠١-۴۳٠. شرح شادی‌آبادی: ٢٠٠-٢۴۶. شرح عبدالوهاب معموری: ١۴۴-١۵٢. شرح قصائد خاقانی شروانی: ٢٠١-٢١۳. گزیدۀ اشرف‌زاده: ۴۵-۵۳. مرثیه‌خوان مداین: ۸۴-١١٢. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ٢٠۴-٢٢٠. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳۳٢-۳۳۵.

قصیدۀ سی‌ام

شبروان چو رخ صبح آینه‌سیما بینند

کعبه را چهره در آن آینه پیدا بینند

دیوان: س: ۹۵-١٠٠. ع: ۸۹-۹۴. ک: ٢٠٠-٢٠۷.

شروح: آتش اندر چنگ: ٢٢۷. ارمغان صبح (١): ١۳٠-١۴۴. ارمغان صبح (٢): ٢٢۶-٢۳٢. برگزیده‌ای از دیوان خاقانی: ۹۷-١١۶. بزم دیرینه عروس: ٢١۶-٢۳۴. خاقانی، ستایشگر پیامبر و کعبه: ١۵٢-١۵۹. شاعر صبح: ٢۸۴-٢۹٠. شرح دیوان خاقانی: ۴٠١-۴۳٠. شرح شادی‌آبادی: ۳۳٠-۳۳۴. شرح عبدالوهاب معموری: ١۵۵-١۵۸. شرح قصائد خاقانی شروانی: ٢١۴-٢٢۴. کیمیای جان جان: ۹۸-١۵۷. گزیدۀ ثروت: ٢۳-۳٢. گزیدۀ سجّادی (١): ١۸۸-١۹۴. گزیدۀ سجّادی (٢): ١۴٠-١۴۴. گزارش دشواری‌های دیوان خاقانی: ٢۴٠-٢۴۸. نسیم صبح: ١٢٠-١٢۸. نقد و شرح قصاید خاقانی: ۳۳٢-۳۳۵.

 این صفحه تکمیل خواهد شد. 

سعید مهدوی‌فر