مواهب الهی

مواهب الهی از متون تاریخی سدۀ هشتم، و از منابعِ دست‌اوّل دربارۀ خاندان آل مظفر. نویسندۀ کتاب، معین‌الدین بن جلال‌الدّین محمّد یزدی مشهور به معلّم (حدود 725الی730- 789ه.ق.) از دانشمندان و فقیهانِ مشهور شافعی‌مذهب و صاحبِ آثاری چون ترجمۀ فارسی رشف‌النصایح الایمانیه و کشف الفضایح الیونانیه(تصحیح و منتشرشده توسط نجیب مایل هروی) است (بهنامی، 6-8). در سال 757ه.ق، معین‌الدین چند فصل از کتابی را که در ذکر وقایع عهد مبارزالدین محمّد مظفری تألیف کرده بود، در اصفهان برای وی و پسرش شاه شجاع خواند و چون این فصلها مقبول واقع شد، به تکمیلِ آن همّت گماشت و وقایع این خاندان را تا سال 767 که دو سال بعد از مرگ مبارزالدین محمّد باشد به رشتۀ تحریر درآورد و در این سال به نوشتنِ تاریخ پایان داد. کتاب را به پیشنهاد یکی از مشایخ صوفیۀ شیراز، عزّالدین ابراهیم زرقانی، مواهب الهی نام نهاد. مواهب الهی پس از دیباجه‌ای مفصّل، با ذکرِ احوالِ نیاکانِ مبارزالدین محمّد آغاز می‌شود و با ذکرِ نبرد میان شاه شجاع مظفری و برادرش شاه محمود، پایان می‌پذیرد و آخرین تاریخی که در این کتاب به چشم می‌خورد «روز بیست و چهارم ذی قعدۀ سنۀ سبع و ستین وَ سبعمایه» است. (همان، 9). نثرِ مواهب الهی از نمونه‌های نثر متکلّف و مصنوع است که نویسنده در آن نگارشِ تاریخ را بهانه‌ای برای هنرنمایی خود و ساختنِ نثری به تمام معنی ادبی قرار داده است و لغات عربی کم‌کاربرد در آن فراوان است. در سال 823، محمود کتبی که مواهب لهی را سخت پیچیده یافته بود، آن را ساده و خلاصه کرد و ادامۀ تاریخ این سلسله را تا زمانِ سقوط آنان نگاشت (همان، 16). از مواهب الهی دستنویسهای فراوانی در ایران و سایر کشورها وجود دارد که مهمترین این دستنویسها، نسخۀ شمارۀ «242ادبیات» دانشگاه تهران، و نسخۀ موزۀ فیتس ویلیام کمبریج بریتانیا، هر دو متعلق به سدۀ هشتم است (همان، 18 و 23). سعید نفیسی، حدود نیمی از این کتاب را در سال 1326 تصحیح و منتشر کرد (نک: معین‌الدین یزدی: 1326)و چاپ دیگری از تمام این متن در سال 1400 با استفاده از سه نسخۀ اصلی(مورَّخ پیش از 789، 808 و 834) و 7 نسخۀ معین، به تصحیح احمد بهنامی منتشر شده است (نک: معین‌الدین یزدی: 1400). منابع بهنامی، احمد (1400) «پیشگفتار» نک: معین‌الدین یزدی، 1400. معین‌الدین یزدی (1326) مواهب الهی در تاریخ آل مظفر، تصحیح سعید نفیسی، تهران، کتابخانه و چاپخانۀ اقبال. معین‌الدین یزدی (1400) مواهب الهی در تاریخ آل مظفر، تصحیح احمد بهنامی، قم، ادبیات.