ویرایش زبانی: آنچه/ آنچه که
آنچه‌که
برخی معتقدند پس از آنچه نیازی به استعمال که نیست و در متون معتبر فارسی نیز که همراه آنچه به‌کار نرفته‌است. در قدیم، حتی از استعمال را پس از آنچه پرهیز داشته‌اند و از استعمال که پس از آنچه، خواه به‌صورت آنچه که و خواه به‌صورت آنچه را که، باید پرهیز کرد.
پاسخ:
١. آنچه که دست‌کم از سدۀ پنجم و آنچه را که دست‌کم از سدۀ ششم، با بسامد بالا، در متن‌های معتبر فارسی به‌کار رفته‌است:
- آنچه که:
قرن ٥: ای همه رادی و راستی و درستی / یافتی از روزگار آنچه که جستی (قطران، دیوان).
قرن ٦: چون در تو دید آنچه که هرگز ندیده بود / زان صد یکی ز جملۀ انسان روزگار (انوری، دیوان).
قرن ٧: ما آنچه که بیشتر حرام باشد منع کرده‌ایم (مؤید خوارزمی، احیاء علوم‌الدین، ج ٢، ص ٣٠٠).
قرن ٨: بیان شرح تغیر منصور با فرزندان حسن‌بن حسن‌بن علی‌بن ابی‌طالب و شرح آنچه که با ایشان کرد (هندوشاه نخجوانی، تجارب‌السّلف، ص ١٠٨).
قرن ٩: مورخ باید که همچنان‌که فضایل و خیرات و عدل و احسان پادشاهی و بزرگی می‌نویسد از آنچه که معلوم او شده‌است، باید که مقابح و رذایل او مستور ندارد (حافظ ابرو، جغرافیای حافظ ابرو، ج ١، ص ٨٧).
قرن ١٠: حاتم آن آب را نوشید و آنچه که خورده بود، همه هضم گردید (حاتم‌نامه، روایت دوم، ص ١٠٦).
قرن ١١: از تو طلب می‌کنم آنچه که با دیگری‌ست / نقد خزاین تو را، بردن همت مرا (زلالی، دیوان، ص ٨).
قرن ۱٢: یسوع و شاگردان او رفتند به‌جانب دریا و ازپی او روان شدند جمع کثیری از جلیل و یهودیه، و از اروشلیم و از ادوم و از کنار اردن و کسانی که در اطراف صور و صیدا بودند، جمع کثیری که می‌شنیدند آنچه که او می‌کرد (مهدی استرآبادی، انجیل نادرشاهی، ص ١١٤).
قرن ١٣: حضرات جالسین آنچه که لازمۀ احترام و اکرام بود در حق من به‌‌عمل آوردند (آخوندزاده، الفبای جدید و مکتوبات، ص ٨١).
قرن ١٤: امیدوارم که در پیشگاه خدا و ملت همیشه رو‌سفید بوده باشم و غیر از آنچه که می‌بینم و می‌دانم، چیزی بر خلاف آن نگفته باشم (دهخدا، مقالات دهخدا، ج ٢، ص ٢٨٩).
- آنچه را که:
قرن ٦: مردمان دشمنان‌اند آنچه را که ندانند (ترجمۀ نهج‌البلاغه، ج ٢، ص ٥٩٦).
قرن ٧: هرکه بر برادر خود به درمی چیزی فروشد که اگر خود او خواستی به پنج دانگ خریدی، نصیحتی که در معاملت فرموده‌اند بگذاشته باشد، و برای برادر خود دوست نداشته باشد آنچه برای خود دوست دارد. و این بر‌سبیل اجمال است. و اما تفصیل او در چهار کار است: آن‌که کالا را نستاید به چیزی که در او نیست؛ و از عیب‌ها و صفت‌های نهانی آن اصلا چیزی پوشیده ندارد؛ و از وزن و اندازۀ آن چیزی نپوشد؛ و از بهای آن نپوشد آنچه را که اگر معامله‌کننده بداند از خریدن آن امتناع نماید (مؤید خوارزمی، احیاء علوم‌الدین، ج ٢، ص ۱٦۱).
قرن ١٠: آنچه را که دارید بگذارید و به تعلم و حفظ این سورت‌ها تقرب کنید به خدای‌تعالی (ابوالمحاسن جرجانی، تفسیر گازر، ج ۱۰، ص ٤۱٦).
قرن ۱٢: ثرید ... نان خوردکرده است که در آبگوشت ریخته، تناول نمایند و شامل است نیز نان خوردکرده و آنچه را که در دوغ و شیرینی‌ها و غیر آن کنند و بخورند (عقیلی خراسانی، مخزن‌الادویه، ص ٢۸٥).
قرن ١٣: ای سید، قبول کن آنچه را که جد تو به آن تو را ملقب ساخته‌است (تنکابنی، قصص‌العلما، ص ٥٢۷).
قرن ١٤: نمی‌توان گفت مردم آنچه را که تولید می‌کنند، تملک می‌نمایند. ... غالباً شخص مالک شیء نمی‌شود مگر به‌واسطۀ کار (فروغی، اصول علم ثروت، ص ۱٩٦).
٢. فارسی‌زبانان برای تأکید بیشتر بر معنیِ آنچه، که را نیز به آن افزوده‌اند.
درنتیجه آنچه که درست است.
فرهاد قربان‌زاده
دربارۀ نویسنده و فهرست نوشته‌های دیگر وی در پارسی‌شناسی
