کهنه و نو
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
کهنه و نو :kohne=v-o no [اسم خاص] {فارسی}
کتابی از محمدعلی جمال‌زاده. این کتاب شامل شش داستان کوتاه و دو نمایش‌نامه است که جمال‌زاده در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۸ نوشته و چاپ کرده‌است. فصل‌های هشت‌گانۀ این کتاب عبارتند از:
- «ثواب و گناه» داستان جوانی است سهراب‌نام که به دلیل فقر و نداری، دست به دزدی و قتل می‌زند و به اعدام محکوم می‌شود. جمال‌زاده در این داستان می‌کوشد تا با نگاهی طبقاتی، تأثیر شرایط اقتصادی بر زندگی انسان‌ها را نشان دهد.
- «نمک گندیده» داستان پنج کارمند است که ساعت طلایی یکی از آنها را دزد زده‌است و به دنبال یافتن سارق به مناطق پایین شهر می‌روند و فقر و نکبت زیر پوست شهر را از نزدیک می‌بینند. ادامهٔ داستان گفت‌وگویی است که بین این پنج نفر شکل می‌گیرد تا راهی برای ریشه‌کن کردن فقر بیابند. انتقادات اجتماعی نویسنده از خلال راهکارهای این شخصیّت‌ها بازگو می‌شود.
- «عقد تمهیدی» دربارهٔ مردی است به نام فرامرز که با کمک همسر جوانش، پیرزنی متموّل و ثروتمند را به عقد خود درمی‌آورد و به این ترفند تمام دارایی او را تصاحب می‌کند.
- «خانه‌به‌دوش» داستان مردی است به نام احمدآقا که پس از تحصیلات در فرنگ به ایران برمی‌گردد اما نمی‌تواند در ادارات فاسد تهران مشغول به کار شود. پس در کسوت معلمی به زندگی ایلیاتی روی می‌آورد و به دلیل خدماتش به مردم ایل، جایگاه بلندی می‌یابد و پس از مرگ، مقبره‌ای بر سر مزارش می‌سازند و نام امام‌زاده احمد بر آن می‌نهند.
- «همزه و لمزه» داستانی است از کودکی راوی که به علّت سخت‌گیری معلّمان، دو واژهٔ همزه و لمزه به شکل دیوی هولناک در کابوس‌هایش ظاهر می‌شوند و آزارش می‌دهند. جمال‌زاده در این شبه‌داستان به نقد نظام آموزشی کشور می‌پردازد.
- «عالم هم‌قطاری» نمایش‌نامه‌ای است دربارهٔ کارمندی در وزارت مالیه که می‌خواهد از هر کس که برای دریافت حقوقش به او مراجعه می‌کند رشوه‌ای بستاند. جمال‌زاده در این داستان، نظام اداری فاسدی را به تصویر می‌کشد که هر جای آن را تباهی دربر گرفته است.
- «باج سبیل» نمایش‌نامه‌ای است دربارهٔ شخصی نظامی به نام میرپنج که به بازاریان ظلم می‌کند و زور می‌گوید و آخوندی به نام ملا عبدالهادی او را سر جای خودش می‌نشاند.
- «دوقلو» داستانی است دربارهٔ دو برادر که یکی بخشنده و دست‌و‌دل‌باز است و دیگری حریص و طمّاع. مرگ هر دوی این‌ها در یک ساعت فرامی‌رسد تا برتری انسان بخشنده بر انسان حریص روشن شود.
- منبع
- جمال‌زاده، محمدعلی (۱۳۳۸). کهنه و نو. تهران.
محسن احمدوندی
