پارسی‌شناسی: واژه‌نامۀ سره (همگانی): تفاوت بین نسخه‌ها
جز (←آ) |
جز |
||
| سطر ۱۴: | سطر ۱۴: | ||
ـ آبسه: آب‌پاش <فارسی کرمانی> | ـ آبسه: آب‌پاش <فارسی کرمانی> | ||
| − | ـ آپارتاید: جدانژادی <فرهنگستان> | + | ـ آپارتاید: جدانژادی <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آپارتمان: کاشانه <فرهنگستان> | + | ـ آپارتمان: کاشانه <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آپاندیس: آویزه <فرهنگستان نخست، فرهنگستان> | + | ـ آپاندیس: آویزه <فرهنگستان نخست، فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آپاندیسیت: آویزآماس <فرهنگستان> | + | ـ آپاندیسیت: آویزآماس <فرهنگستان سوم> |
ـ آپ‌تودیت: روزآمد، به‌روز | ـ آپ‌تودیت: روزآمد، به‌روز | ||
| − | ـ آپدیت: روزآمد <فرهنگستان>، به‌روز؛ به‌روزرسانی | + | ـ آپدیت: روزآمد <فرهنگستان سوم>، به‌روز؛ به‌روزرسانی |
ـ آپلود: بارگذاری | ـ آپلود: بارگذاری | ||
| سطر ۳۰: | سطر ۳۰: | ||
ـ آتل: تختۀ شکسته‌بندی | ـ آتل: تختۀ شکسته‌بندی | ||
| − | ـ آتلیه: کارگاه <فرهنگستان>، کارگاه هنری، | + | ـ آتلیه: کارگاه <فرهنگستان سوم>، کارگاه هنری، |
ـ آتو: برگ برنده؛ دستاویز، بهانه | ـ آتو: برگ برنده؛ دستاویز، بهانه | ||
| سطر ۹۴: | سطر ۹۴: | ||
ـ آرکاییک: کهن‌گرایانه، کهنگرانه، باستان‌گرایانه، کهن‌وش | ـ آرکاییک: کهن‌گرایانه، کهنگرانه، باستان‌گرایانه، کهن‌وش | ||
| − | ـ آرم: نشانه <فرهنگستان>، نشان | + | ـ آرم: نشانه <فرهنگستان سوم>، نشان |
ـ آژان: پاسبان؛ کارگزار، نماینده <فرهنگستان نخست> | ـ آژان: پاسبان؛ کارگزار، نماینده <فرهنگستان نخست> | ||
| سطر ۱۱۰: | سطر ۱۱۰: | ||
ـ آسانسور: بالارو <فرهنگستان نخست>، آسان‌بر، بالابر | ـ آسانسور: بالارو <فرهنگستان نخست>، آسان‌بر، بالابر | ||
| − | ـ آسیستان: دستیار <فرهنگستان>، وردست | + | ـ آسیستان: دستیار <فرهنگستان سوم>، وردست |
ـ آغا: بانو؛ خواجه‌سرای | ـ آغا: بانو؛ خواجه‌سرای | ||
| سطر ۱۳۰: | سطر ۱۳۰: | ||
ـ آق‌سقال: ریش‌سفید | ـ آق‌سقال: ریش‌سفید | ||
| − | ـ آکادمی: فرهنگستان <فرهنگستان> | + | ـ آکادمی: فرهنگستان <فرهنگستان سوم> |
ـ آکادمیست: دانشور، فرهیخته | ـ آکادمیست: دانشور، فرهیخته | ||
| سطر ۱۳۸: | سطر ۱۳۸: | ||
ـ آکادمیک: دانشگاهی، دانشی | ـ آکادمیک: دانشگاهی، دانشی | ||
| − | ـ آکتریس: هنرپیشه <فرهنگستان>، بازیگر <فرهنگستان> | + | ـ آکتریس: هنرپیشه <فرهنگستان سوم>، بازیگر <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آکتور: هنرپیشه <فرهنگستان>، بازیگر <فرهنگستان> | + | ـ آکتور: هنرپیشه <فرهنگستان سوم>، بازیگر <فرهنگستان سوم> |
ـ آکروبات: بندباز | ـ آکروبات: بندباز | ||
| سطر ۱۵۲: | سطر ۱۵۲: | ||
ـ آکله: خوره | ـ آکله: خوره | ||
| − | ـ آکواریوم: آبزیدان <فرهنگستان> | + | ـ آکواریوم: آبزیدان <فرهنگستان سوم> |
ـ آکولاد: ابرو | ـ آکولاد: ابرو | ||
| − | ـ آگراندیسمان: بزرگ‌سازی <فرهنگستان> | + | ـ آگراندیسمان: بزرگ‌سازی <فرهنگستان سوم> |
ـ آل: خاندان، دودمان | ـ آل: خاندان، دودمان | ||
| سطر ۱۶۸: | سطر ۱۶۸: | ||
ـ آلاء: دهش‌ها، بخشش‌ها | ـ آلاء: دهش‌ها، بخشش‌ها | ||
| − | ـ آلبینیسم: زالی <فرهنگستان> | + | ـ آلبینیسم: زالی <فرهنگستان سوم> |
ـ آلت: ابزار، افزار؛ اندام؛ ساز <فرهنگستان نخست> | ـ آلت: ابزار، افزار؛ اندام؛ ساز <فرهنگستان نخست> | ||
| سطر ۱۷۴: | سطر ۱۷۴: | ||
ـ آلترناتیو: جایگزین | ـ آلترناتیو: جایگزین | ||
| − | ـ آلتیمتر: فرازیاب <فرهنگستان> | + | ـ آلتیمتر: فرازیاب <فرهنگستان سوم> |
ـ آلیاژ: همجوش <فرهنگستان نخست> | ـ آلیاژ: همجوش <فرهنگستان نخست> | ||
| سطر ۱۹۰: | سطر ۱۹۰: | ||
ـ آناً: دردم، بی‌درنگ | ـ آناً: دردم، بی‌درنگ | ||
| − | ـ آنابولیسم: فراگشت <فرهنگستان> | + | ـ آنابولیسم: فراگشت <فرهنگستان سوم> |
ـ آناتومی: تن‌شناسی، پیکرشناسی، پیکرشکافی | ـ آناتومی: تن‌شناسی، پیکرشناسی، پیکرشکافی | ||
| سطر ۱۹۸: | سطر ۱۹۸: | ||
ـ آنتولوژی: گزیده، گلچین | ـ آنتولوژی: گزیده، گلچین | ||
| − | ـ آنتی‌بادی: پادتن <فرهنگستان> | + | ـ آنتی‌بادی: پادتن <فرهنگستان سوم> |
ـ آنتی‌بیوتیک: پادزیست | ـ آنتی‌بیوتیک: پادزیست | ||
| − | ـ آنتی‌ژن: پادگن <فرهنگستان> | + | ـ آنتی‌ژن: پادگن <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنتی‌سپتیک: گندزدا <فرهنگستان>، پلشت‌بر <فرهنگستان> | + | ـ آنتی‌سپتیک: گندزدا <فرهنگستان سوم>، پلشت‌بر <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آندوپلاسم: درمیان‌یاخته <فرهنگستان> | + | ـ آندوپلاسم: درمیان‌یاخته <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آندوتوکسین: درون‌زهرابه <فرهنگستان> | + | ـ آندوتوکسین: درون‌زهرابه <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آندودرم: درون‌پوست <فرهنگستان> | + | ـ آندودرم: درون‌پوست <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آندوسپرم: درون‌دانه <فرهنگستان>؛ خورش <فرهنگستان> | + | ـ آندوسپرم: درون‌دانه <فرهنگستان سوم>؛ خورش <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آندوسکوپ: درون‌بین <فرهنگستان> | + | ـ آندوسکوپ: درون‌بین <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آندوسکوپی: درون‌بینی <فرهنگستان> | + | ـ آندوسکوپی: درون‌بینی <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنرمال: نابهنجار <فرهنگستان> | + | ـ آنرمال: نابهنجار <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنزیم: زی‌مایه <فرهنگستان> | + | ـ آنزیم: زی‌مایه <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنژین: گلودرد <فرهنگستان> | + | ـ آنژین: گلودرد <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنژین صدری: درد سینه <فرهنگستان> | + | ـ آنژین صدری: درد سینه <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنژیوپلاستی: رگ‌بازسازی <فرهنگستان> | + | ـ آنژیوپلاستی: رگ‌بازسازی <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنژیوگرافی: رگ‌نگاری <فرهنگستان> | + | ـ آنژیوگرافی: رگ‌نگاری <فرهنگستان سوم> |
ـ آنژیولوژی: رگ‌شناسی | ـ آنژیولوژی: رگ‌شناسی | ||
| سطر ۲۳۴: | سطر ۲۳۴: | ||
ـ آنس: خوگیرتر | ـ آنس: خوگیرتر | ||
| − | ـ آنسامبل: همنوایان <فرهنگستان>؛ همنوایی <فرهنگستان>، گروه‌نوازی | + | ـ آنسامبل: همنوایان <فرهنگستان سوم>؛ همنوایی <فرهنگستان سوم>، گروه‌نوازی |
| − | ـ آنسیکلوپدی: دانشنامه <فرهنگستان> | + | ـ آنسیکلوپدی: دانشنامه <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنکال: گوش‌به‌زنگ <فرهنگستان> | + | ـ آنکال: گوش‌به‌زنگ <فرهنگستان سوم> |
ـ آنمی: کم‌خونی | ـ آنمی: کم‌خونی | ||
| − | ـ آنومالی: ناهنجاری <فرهنگستان> | + | ـ آنومالی: ناهنجاری <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنومی: بی‌هنجاری <فرهنگستان> | + | ـ آنومی: بی‌هنجاری <فرهنگستان سوم> |
| − | ـ آنونس: پیش‌پرده <فرهنگستان> | + | ـ آنونس: پیش‌پرده <فرهنگستان سوم> |
ـ آنیمیسم: جان‌گرایی | ـ آنیمیسم: جان‌گرایی | ||
| سطر ۲۶۴: | سطر ۲۶۴: | ||
ـ آی‌کیو: بهرۀ هوشی | ـ آی‌کیو: بهرۀ هوشی | ||
| − | ـ آیودی: ابزار درون‌زهدانی <فرهنگستان>، درون‌زهدانی <فرهنگستان> | + | ـ آیودی: ابزار درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم>، درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم> |
ـ آیه: نشانه، نشان | ـ آیه: نشانه، نشان | ||
| − | ـ آی‌یودی: ابزار درون‌زهدانی <فرهنگستان>، درون‌زهدانی <فرهنگستان> | + | ـ آی‌یودی: ابزار درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم>، درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم> |
===سرچشمه‌ها=== | ===سرچشمه‌ها=== | ||
نسخهٔ ۱۴ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۷:۴۷
آ
ـ آبا(ء): پدران؛ نیاکان؛ بزرگان، برگزیدگان
ـ آبا(ء)واجداد: پدران و نیاکان
ـ آباء سبعه: هفت پدر، هفت پدران
ـ آباء علوی: پدران فرازی، پدران آسمانی
ـ آباجی: خواهر
ـ آبجی: خواهر
ـ آبسه: آب‌پاش <فارسی کرمانی>
ـ آپارتاید: جدانژادی <فرهنگستان سوم>
ـ آپارتمان: کاشانه <فرهنگستان سوم>
ـ آپاندیس: آویزه <فرهنگستان نخست، فرهنگستان سوم>
ـ آپاندیسیت: آویزآماس <فرهنگستان سوم>
ـ آپ‌تودیت: روزآمد، به‌روز
ـ آپدیت: روزآمد <فرهنگستان سوم>، به‌روز؛ به‌روزرسانی
ـ آپلود: بارگذاری
ـ آتل: تختۀ شکسته‌بندی
ـ آتلیه: کارگاه <فرهنگستان سوم>، کارگاه هنری،
ـ آتو: برگ برنده؛ دستاویز، بهانه
ـ آتی: (زمان) آینده؛ پس از این
ـ آتیه: (زمان) آینده؛ پس از این
ـ آتئیست: بی‌خدا
ـ آتئیسم: بی‌خدایی
ـ آثار: نشانه‌ها، نشان‌ها، یادگارها، یادبودها، یادمان‌ها؛ پیامدها
ـ آثام: گناهان، گناه‌ها، بزه‌ها
ـ آجام: بیشه‌ها
ـ آجرک الله: خدایت پاداش دهاد
ـ آجل: دیر، دیررس
ـ آحاد: یکان <فرهنگستان نخست>؛ تک‌تک، یکایک؛ همه
ـ آخر: پایان؛ انجام، فرجام، سرانجام؛ دست‌کم
ـ آخرالامر: سرانجام، در پایان کار
ـ آخرت: جهان پس از مرگ، سرای دیگر، آن‌جهان، آن‌سرای
ـ آداب: آیین‌ها، روش‌ها، شیوه‌ها؛ رفتارها؛ فرهنگ‌ها
ـ آداپتاسیون: سازگاری، همسازی
ـ آدالت کلد: سرماخوردگی بزرگسالان
ـ آدرس: نشانی
ـ آدرس الکترونیکی: رایانامه
ـ آدم: مردم؛ کس
ـ آدمیّت: مردمی
ـ آدولت کلد: سرماخوردگی بزرگسالان
ـ آذان: گوش‌ها
ـ آراء: رای‌ها، اندیشه‌ها، دیدگاه‌ها
ـ آرتزین: خودبرآ، جهنده
ـ آرتیزین: خودبرآ، جهنده
ـ آرتیست: هنرمند، هنرپیشه، بازیگر
ـ آرشیو: بایگانی <فرهنگستان نخست>
ـ آرشیویست: بایگان <فرهنگستان نخست>
ـ آرکاییسم: کهن‌گرایی، کهنگری، باستان‌گرایی
ـ آرکاییک: کهن‌گرایانه، کهنگرانه، باستان‌گرایانه، کهن‌وش
ـ آرم: نشانه <فرهنگستان سوم>، نشان
ـ آژان: پاسبان؛ کارگزار، نماینده <فرهنگستان نخست>
ـ آژان پلیس: پاسبان <فرهنگستان نخست>
ـ آژانس: بنگاه، کارگزاری <فرهنگستان نخست>، نمایندگی <فرهنگستان نخست>
ـ آژانس معاملات: کارگزاری <فرهنگستان نخست>
ـ آس: تک
ـ آس: (درخت) مورد
ـ آسانسور: بالارو <فرهنگستان نخست>، آسان‌بر، بالابر
ـ آسیستان: دستیار <فرهنگستان سوم>، وردست
ـ آغا: بانو؛ خواجه‌سرای
ـ آف: بیکاری؛ بیکار
ـ آفات: آسیب‌ها، زیان‌ها، گزندها
ـ آفازی: زبان‌پریشی
ـ آفازیا: زبان‌پریشی
ـ آفاق: کرانه‌ها، کران‌ها؛ کشورها، (سراسر) جهان
ـ آفت: آسیب، زیان، گزند
ـ آقا: خواجه، سروَر؛ پدر؛ همسر، شوهر
ـ آق‌سقال: ریش‌سفید
ـ آکادمی: فرهنگستان <فرهنگستان سوم>
ـ آکادمیست: دانشور، فرهیخته
ـ آکادمیسین: فرهنگستانی
ـ آکادمیک: دانشگاهی، دانشی
ـ آکتریس: هنرپیشه <فرهنگستان سوم>، بازیگر <فرهنگستان سوم>
ـ آکتور: هنرپیشه <فرهنگستان سوم>، بازیگر <فرهنگستان سوم>
ـ آکروبات: بندباز
ـ آکروباسی: بندبازی
ـ آکل: خورنده
ـ آکلاد: ابرو
ـ آکله: خوره
ـ آکواریوم: آبزیدان <فرهنگستان سوم>
ـ آکولاد: ابرو
ـ آگراندیسمان: بزرگ‌سازی <فرهنگستان سوم>
ـ آل: خاندان، دودمان
ـ آلات: ابزارها، افزارها؛ اندام‌ها؛ سازها
ـ آلارم: هشدار <فرهنگستان نخست>
ـ آلام: دردها، رنج‌ها
ـ آلاء: دهش‌ها، بخشش‌ها
ـ آلبینیسم: زالی <فرهنگستان سوم>
ـ آلت: ابزار، افزار؛ اندام؛ ساز <فرهنگستان نخست>
ـ آلترناتیو: جایگزین
ـ آلتیمتر: فرازیاب <فرهنگستان سوم>
ـ آلیاژ: همجوش <فرهنگستان نخست>
ـ آمال: امیدها، آرزوها، آرمان‌ها
ـ آمر: فرماینده، فرمانده
ـ آمن: بی‌بیم، بی‌ترس
ـ آمین: ایدون باد، چنین باد
ـ آن: دم
ـ آناً: دردم، بی‌درنگ
ـ آنابولیسم: فراگشت <فرهنگستان سوم>
ـ آناتومی: تن‌شناسی، پیکرشناسی، پیکرشکافی
ـ آنتن: سرون <فرهنگستان نخست>
ـ آنتولوژی: گزیده، گلچین
ـ آنتی‌بادی: پادتن <فرهنگستان سوم>
ـ آنتی‌بیوتیک: پادزیست
ـ آنتی‌ژن: پادگن <فرهنگستان سوم>
ـ آنتی‌سپتیک: گندزدا <فرهنگستان سوم>، پلشت‌بر <فرهنگستان سوم>
ـ آندوپلاسم: درمیان‌یاخته <فرهنگستان سوم>
ـ آندوتوکسین: درون‌زهرابه <فرهنگستان سوم>
ـ آندودرم: درون‌پوست <فرهنگستان سوم>
ـ آندوسپرم: درون‌دانه <فرهنگستان سوم>؛ خورش <فرهنگستان سوم>
ـ آندوسکوپ: درون‌بین <فرهنگستان سوم>
ـ آندوسکوپی: درون‌بینی <فرهنگستان سوم>
ـ آنرمال: نابهنجار <فرهنگستان سوم>
ـ آنزیم: زی‌مایه <فرهنگستان سوم>
ـ آنژین: گلودرد <فرهنگستان سوم>
ـ آنژین صدری: درد سینه <فرهنگستان سوم>
ـ آنژیوپلاستی: رگ‌بازسازی <فرهنگستان سوم>
ـ آنژیوگرافی: رگ‌نگاری <فرهنگستان سوم>
ـ آنژیولوژی: رگ‌شناسی
ـ آنس: خوگیرتر
ـ آنسامبل: همنوایان <فرهنگستان سوم>؛ همنوایی <فرهنگستان سوم>، گروه‌نوازی
ـ آنسیکلوپدی: دانشنامه <فرهنگستان سوم>
ـ آنکال: گوش‌به‌زنگ <فرهنگستان سوم>
ـ آنمی: کم‌خونی
ـ آنومالی: ناهنجاری <فرهنگستان سوم>
ـ آنومی: بی‌هنجاری <فرهنگستان سوم>
ـ آنونس: پیش‌پرده <فرهنگستان سوم>
ـ آنیمیسم: جان‌گرایی
ـ آنیه: آوندها
ـ آوانگارد: پیشرو، پیشگام
ـ آیات: نشانه‌ها، نشان‌ها، نشانی‌ها
ـ آیت: نشانه، نشان، نشانی
ـ آیفن: آوابر، دربازکن
ـ آیفون: آوابر، دربازکن
ـ آی‌کیو: بهرۀ هوشی
ـ آیودی: ابزار درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم>، درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم>
ـ آیه: نشانه، نشان
ـ آی‌یودی: ابزار درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم>، درون‌زهدانی <فرهنگستان سوم>
سرچشمه‌ها
ـ پرتو، ابوالقاسم، ۱۳۷۷ [۱۳۷۳]، واژه‌یاب: فرهنگ برابرهای پارسی واژگان بیگانه، ۳ج، تهران، اساطیر.
ـ جلالی، تهمورس، ۱۳۵۴، فرهنگ پایه، تهران، ابن سینا.
ـ دانشیار، ج. [= جواد]، ۱۳۸۶، فرهنگنامۀ پارسی آریا، اصفهان، فرهنگ مردم.
ـ رازی، فریده، ۱۳۸۹ [۱۳۶۶]، فرهنگ واژه‌های فارسی سره برای واژه‌های عربی در فارسی معاصر، چ۷، تهران، نشر مرکز.
ـ صادقی، علی‌اشرف، ۱۳۹۲، فرهنگ جامع زبان فارسی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ـ فروزانفر، بدیع‌الزمان، ۱۳۸۶ [۱۳۱۹]، فرهنگ تازی به پارسی، چ۱ ناشر، تهران، اساطیر.
ـ کیانوش، حسن، ۱۳۸۱، واژه‌های برابر فرهنگستان ایران، تهران، سروش.
ـ مشیری، مهشید، ۱۳۷۱، فرهنگ واژه‌های اروپایی در فارسی، تهران، البرز.
ـ هاجری، ضیاءالدین، ۱۳۸۶، فرهنگ بیست‌هزار، تهران، به‌آفرین.
منوچهر فروزنده فرد
