آشنایی‌زدایی: اصطلاح‌شناسی
آشنایی‌زدایی <املای دیگر: آشنائی‌زدائی> Ɂâš(e)nâ-y(/Ɂ)-i-zodâ-y(/Ɂ)-i [اسم] {فارسی} (به انگلیسی: defamiliarization)
اصطلاح «آشنایی‌زدایی» را نخستین بار ویکتور اشکلوفسکی/شکلوفسکی در سال ۱۹۱۷ در مقالهٔ «هنر به‌مثابۀ فن/ تکنیک» مطرح کرد.
واژۀ آشنایی‌زدایی در فارسی ترجمه‌ای است از واژۀ انگلیسی defamiliarization و واژۀ انگلیسی خود ترجمه‌ای است از واژۀ آلمانیِ Verfremdung که نخستین بار برتولت برشت، شاعر آلمانی، ـ که گویا با آثار اشکلوفسکی آشنایی داشته ـ برساخته‌است. در روسی، اصطلاحی را که برشت مطرح کرد به‌صورت отчуждение (لفظاً به‌معنای «غریبه‌سازی») ترجمه کرده‌اند. اما اصطلاحی که ویکتور اشکلوفسکی برساخته در روسی остранение (تلفظ: ãstrãnéniye) است به معنای لفظی «عجیب/غریب‌سازی» یا «غیرعادی/بیگانه‌سازی».
واژهٔ остранение اسم است از остранить «عجیب/غریب ساختن (= کردن)» که خود فعل سببی از صفت странный «عجیب، غریب، غیرعادی» است.
Странный + приставка о- + суффикс -еть→ остранеть → остранить → остраннение
همچنین بسنجید با:
слабый + -о + -еть → ослабеть → ослабить → ослабление
اسم حاصل از فعل остранить طبق قاعده باید دو н داشته باشد، اما اشکلوفسکی برای متمایز کردن این اصطلاح ادبی به‌عمد آن را با یک н نوشته‌است.
Остраннение (слово)→ остранение (термин)
محمدمهدی یزدانی
