یادداشت: از رباعی تا شعر یک‌مصراعی: تفاوت بین نسخه‌ها
جز |
جز |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
۱۴ فروردین ۱۴۰۰ | ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ | ||
===از رباعی تا شعر یک‌مصراعی=== | ===از رباعی تا شعر یک‌مصراعی=== | ||
| + | <pre style="color: blue">سید علی میرافضلی | ||
| + | </pre> | ||
محوی همدانی (د. ۱۰۱۶ ق)، از رباعی‌سرایان نامدار دورۀ صفوی است که مدتی در هند می‌زیست و با عبدالرحیم خانان خانان، یکی از حامیان بزرگ شاعران پارسی‌زبان در هند، در ارتباط بود و در آنجا او را حرمت می‌داشتند. از او حدود ۵۵۰ رباعی به جای مانده‌است. وی طبع‌آزمایی در قالب‌هایی چون قصیده و قطعه و مثنوی را «نفس‌درازی» و زیاده‌گویی دانسته و بیانیۀ شاعری او این رباعی است (''جُنگ رباعی''، ۶۸۷): | محوی همدانی (د. ۱۰۱۶ ق)، از رباعی‌سرایان نامدار دورۀ صفوی است که مدتی در هند می‌زیست و با عبدالرحیم خانان خانان، یکی از حامیان بزرگ شاعران پارسی‌زبان در هند، در ارتباط بود و در آنجا او را حرمت می‌داشتند. از او حدود ۵۵۰ رباعی به جای مانده‌است. وی طبع‌آزمایی در قالب‌هایی چون قصیده و قطعه و مثنوی را «نفس‌درازی» و زیاده‌گویی دانسته و بیانیۀ شاعری او این رباعی است (''جُنگ رباعی''، ۶۸۷): | ||
| سطر ۲۰: | سطر ۲۲: | ||
یک‌مصرعه شو، وقت رباعی بنماند! | یک‌مصرعه شو، وقت رباعی بنماند! | ||
| − | + | ---- | |
| − | |||
| − | |||
[[پارسی‌شناسی: سید علی میرافضلی|دربارۀ نویسنده و فهرست نوشته‌های دیگر وی در ''پارسی‌شناسی'']] | [[پارسی‌شناسی: سید علی میرافضلی|دربارۀ نویسنده و فهرست نوشته‌های دیگر وی در ''پارسی‌شناسی'']] | ||
---- | ---- | ||
[[پارسی‌شناسی: یادداشت‌های همکاران|دیگر یادداشت‌های همکاران ''پارسی‌شناسی'']] | [[پارسی‌شناسی: یادداشت‌های همکاران|دیگر یادداشت‌های همکاران ''پارسی‌شناسی'']] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۱:۰۸
۱۴ فروردین ۱۴۰۰
از رباعی تا شعر یک‌مصراعی
سید علی میرافضلی
محوی همدانی (د. ۱۰۱۶ ق)، از رباعی‌سرایان نامدار دورۀ صفوی است که مدتی در هند می‌زیست و با عبدالرحیم خانان خانان، یکی از حامیان بزرگ شاعران پارسی‌زبان در هند، در ارتباط بود و در آنجا او را حرمت می‌داشتند. از او حدود ۵۵۰ رباعی به جای مانده‌است. وی طبع‌آزمایی در قالب‌هایی چون قصیده و قطعه و مثنوی را «نفس‌درازی» و زیاده‌گویی دانسته و بیانیۀ شاعری او این رباعی است (جُنگ رباعی، ۶۸۷):
حرفم بشنو، ز شاعری یک‌سو باش
با قطعه و مدح و مثنوی بدخو باش
بسیار مگو، نفس‌درازی غلط است
خاقانی اگر شوی، رباعی‌گو باش!
امروز در جُنگ نظم و نثر شمارۀ ۸۵۸۹ کتابخانۀ مجلس که در ۱۰۵۴ ق گرد آمده، رباعیی از او یافتم که در آن گفته که مجال برای رباعی‌گویی هم اندک است و پیشنهاد «یک‌مصرعه شدن» را داده‌است؛ یعنی شعر یک‌سطری. البته خودش این پیشنهاد را عملی نکرده‌است. ولی بسیاری از رباعیات تاریخ شعر فارسی،در واقع «یک‌مصرعه» هستند و فقط مصراع چهارمشان است که چنگی به دل می‌زند و بقیۀ مصراع‌ها «نفس‌درازی» است و برای پُرکردن شعر آمده‌اند، نه ایجاد یک ساختار کامل و بدون نقص. این رباعی نویافتۀ او را بخوانیم که دعوتی است به کوته‌سرایی (برگ ۱۰۸ پ):
این میکده را بانی و راعی بنماند
هنگام قیاسی و سماعی بنماند
هان محوی هان! اگر ز من می‌شنوی
یک‌مصرعه شو، وقت رباعی بنماند!
دربارۀ نویسنده و فهرست نوشته‌های دیگر وی در پارسی‌شناسی
