فن دستور
فن دستور fann=e dastur [اسم خاص] {عربی (فن) ـ فارسی} (به یونانی: Tekhnē Grammatikē، به لاتینی: Ars Grammatica)
کتابی از دیونوسیوس تراکیایی دربارۀ دستور زبان یونانی. این کتاب کهن‌ترین کتاب دستور موجود است.
فن دستور بر روی پانزده ورق پاپیروس مصری نگاشته شده‌است. این اثر در بیست بخش تدوین یافته و می‌توان آن را به دو فصل تقسیم کرد. فصل نخست شامل تعریف دستور، قرائت، تکیه، نقطه‌گذاری، قطعه، حروف الفبای یونانی و هجا می‌شود. فصل دوم نیز به کلمه و اجزای کلام (اسم، فعل، وجه وصفی، حرف تعریف، ضمیر، حرف اضافه، قید، حرف ربط) می‌پردازد. کورش صفوی این کتاب را به فارسی ترجمه و همراه با مقدمه و تعلیقاتی سودمند منتشر کرده‌است (نک. دیونوسیوس تراکیایی، ۱۳۷۷).
فن دستور اساساً اثری اسکندرانی است ولی روشن است که نویسنده از بررسی‌های زبان‌شناختی رواقیان نیز باخبر بوده و رگه‌هایی از تأثیر رواقیان در کتاب وی دیده می‌شود (رابینز، ۱۳۸۷ [۱۳۷۰]: ۸۰). اهمیت این کتاب در آن است که در طول تاریخ الگویی برای مطالعۀ دستور زبان‌های مختلف قرار گرفته‌است (دیونوسیوس تراکیایی، ۱۳۷۷: ۶، مقدمۀ مترجم) و می‌توان گفت آنچه به‌عنوان «دستور سنتی» می‌شناسیم مستقیم یا غیرمستقیم متأثر از این کتاب است.
این صفحه تکمیل خواهد شد.
- منابع
ـ دیونوسیوس تراکیایی، ۱۳۷۷، فن دستور، ترجمۀ کورش صفوی، تهران، هرمس.
ـ رابینز، رابرت هنری، ۱۳۸۷ [۱۳۷۰]، تاریخ مختصر زبان‌شناسی، ترجمۀ علی‌محمد حق‌شناس، چ۸، تهران، نشر مرکز {روی جلد و فیپا: روبینز}.
منوچهر فروزنده فرد
