یادداشت: ماکان، مکن یا مکان؟
۲ آبان ۱۴۰۰
ماکان، مَکَن یا مکان؟
منوچهر فروزنده فرد
نام خانوادگی این مصحح شاهنامه را ـ که در انگلیسی به‌صورت Macan نوشته می‌شود ـ امروزه در فارسی معمولاً به‌صورت ماکان و مَکَن (مثلاً نک. آیدنلو، ۱۳۹۰: ۲۸۹؛ خالقی مطلق، ۱۳۹۰: ۲۵۹) می‌نویسند، اما وی خود نام خانوادگی‌اش را به‌صورت مکان می‌نوشته و با آن سجع و جناس نیز ساخته‌است:
کتاب شاهنامه تصنیف ابوالقاسم طوسی متخلص به فردوسی که بسعی و اهتمام کمترین بندگان آن بی‌نشان و لامکان کپتان ترنر مکان بنسخ متعدد قدیم و معتبر مقابله و تصحیح یافته ... (نک. فردوسی، ۱۸۲۹م: صفحۀ عنوان).
بنابراین بهتر است به پیروی از خود او ما نیز نام خانوادگی‌اش را مکان بنویسیم.
- منابع
ـ آیدنلو، سجاد، ۱۳۹۰، دفتر خسروان (برگزیدۀ شاهنامۀ فردوسی)، تهران، سخن.
ـ خالقی مطلق، جلال، ۱۳۹۰، «شاهنامۀ فردوسی»، فردوسی و شاهنامه‌سرایی (برگزیدۀ مقالات دانشنامۀ زبان و ادب فارسی)، به سرپرستی اسماعیل سعادت، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص۱۵۷ـ۲۸۰.
ـ فردوسی، ابوالقاسم، ۱۸۲۹م، شاهنامه، ۴ج، به اهتمام ترنر مکان، کلکته.
این یادداشت پیش‌تر به‌عنوان بخشی از مقاله‌ای با این مشخصات منتشر شده‌است: ـ فروزنده فرد، منوچهر، ۱۴۰۰، «زبان‌پژوهی (۱)»، فصلنامۀ قلم (کرمانشاه)، ش۱۷، ص۵۳ـ۶۲.
