پارسی‌شناسی: واژه‌نامۀ سره: تفاوت بین نسخه‌ها

از پارسی‌شناسی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (←‏خ)
جز (←‏د)
سطر ۲۱۸: سطر ۲۱۸:
 
[[دلالت]]: [[نشانگری]]
 
[[دلالت]]: [[نشانگری]]
  
[[دوگانه‌شدگی مصوت]] {فارسی ـ عربی}: [[دوگانه‌شدگی واکه]]
+
[[دوگانه‌شدگی مصوت]]<sup>(ف)</sup> {فارسی ـ عربی}: [[دوگانه‌شدگی واکه]]<sup>(ف)</sup>
  
 
===ذ===
 
===ذ===

نسخهٔ ‏۳۱ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۲۹

آ

آرکاییسم: باستان‌گرایی، کهن‌گرایی(ف)، کهن‌ساخت(ف)، کهن‌واژه(ف)

آرکاییک: باستان‌گرایانه، کهن‌گرایانه

آغازۀ مرکب(ف) {فارسی ـ عربی}: آغازۀ پیچیده

آواشناسی تولیدی(ف) {فارسی ـ عربی}: آواشناسی فراگویی

آئوریست: گذشته

ا

اباحه: هم‌ترازی

ابتدایی: آغازی

ابدال: جانشینی

اتصال: پیوستگی

اتیمولوژی: ریشه‌شناسی

اختصار(ف): کوتاه‌سازی، کوته‌سازی، کوته‌نوشت(ف)

اختصارسازی(ف) {عربی ـ فارسی}: کوتاه‌سازی، کوته‌سازی(ف)

ادات تشبیه: مانواژ

ارگاتیو: کُنایی

ارگتیو: کُنایی

استغراق: فراگیری

اسناد مجازی: بازخوانی هنری

اشتقاق معکوس(ف): پس‌سازی(ف)، پسین‌سازی

اضافه: برافزودگی

اضافی: وابستگی

اطناب: فراخی در سخن

التماس: خواستاری

امر: فرمان

املایی(ف): نوشتاری(ف)

اندام تولید(ف) {فارسی ـ عربی}: فراگو(ف)

انسداد(ف): بست(ف)

انسداد نرم‌کامی(ف) {عربی ـ فارسی}: بست نرم‌کامی(ف)

انفصال: گسستگی

ایجاز: کوتاهی

ایجاز حذف: کوتاهی هنری

ایجاز قصر: کوتاهی سرشتین

ایضاح بعد الابهام: روشنی پس از پوشیدگی

ایغال: دورجویی

ب

برون‌مرکز(ف) {فارسی ـ عربی}: برون‌هسته

پ

پایانۀ مرکب(ف) {فارسی ـ عربی}: پایانۀ پیچیده

ت

تار صوتی {فارسی ـ عربی}: تارآوا(ف)

تأخیر مسندالیه: پساورد نهاد

تتمیم: درآورد

تحلیل گفتمان(ف) {عربی ـ فارسی}: گفتمان‌شناسی(ف)

تحول آوایی(ف) {عربی ـ فارسی}: دگرگونی آوایی

تحول زبان(ف) {عربی ـ فارسی}: دگرگونی زبان

تذییل: پی‌آورد

ترخیم: بن‌کاهی

ترکیب: آمیغ

ترکیب اضافی: آمیغ برافزوده

ترکیبی: آمیغی

تشبیه: همانندی

تضاد: آخشیج

تعریف: ۱. بازنمود ۲. شناختگی

تعریف به عهد حضوری: شناختگی به رویارویی

تعریف به عهد ذکری: شناختگی به یادکرد

تعریف به عهد علمی: شناختگی به آگاهی

تغییر آوایی(ف) {عربی ـ فارسی}: دگرگونی آوایی

تقدیم مسندالیه: پیشاورد نهاد

تقیید: بستگی

تکمیل: بساورد

تکواژ نقشی(ف) {فارسی ـ عربی}: تکواژ دستوری(ف)

تلمیح: چشمزد

تمنا: آرزو

تنکیر: ناشناختگی

تولید(ف): فراگویی(ف)

تولید اصلی(ف) {عربی ـ فارسی}: فراگویی نخستین

تولید دوگانه(ف) {عربی ـ فارسی}: فراگویی دوگانه

تولید دومین(ف) {عربی ـ فارسی}: فراگویی دومین

تولید فرعی(ف) {عربی ـ فارسی}: فراگویی دومین

تولید نخستین(ف) {عربی ـ فارسی}: فراگویی نخستین

تولید هم‌زمان(ف) {عربی ـ فارسی}: هم‌فراگویی(ف)

ج

جایگاه تولید(ف) {فارسی ـ عربی}: جایگاه فراگویی

جناس: همگونی

ح

حالت آیی(ف) {عربی ـ فارسی}: آیی(ف)

حالت ابزاری {عربی ـ فارسی}: ابزاری، بایی

حالت ارگاتیو {عربی ـ انگلیسی}: کُنایی

حالت ارگتیو {عربی ـ انگلیسی}: کُنایی

حالت ازی(ف) {عربی ـ فارسی}: ازی(ف)

حالت اضافه {عربی ـ فارسی}: وابستگی

حالت اضافی {عربی ـ فارسی}: وابستگی

حالت اندری {عربی ـ فارسی}: اندری، دری

حالت بایی {عربی ـ فارسی}: بایی، ابزاری

حالت برایی(ف) {عربی ـ فارسی}: برایی(ف)

حالت دری(ف) {عربی ـ فارسی}: دری(ف)، اندری

حالت رایی {عربی ـ فارسی}: رایی

حالت فاعلی {عربی ـ فارسی}: نهادی

حالت کنایی(ف) {عربی ـ فارسی}: کُنایی(ف)

حالت مفعولی: رایی

حالت مفعولی عنه: ازی

حالت مفعولی فیه: دری، اندری

حالت مفعولی له: برایی

حالت مفعولی معه: بایی، ابزاری

حالت مکانی: دری، اندری

حالت ندایی(ف) {عربی ـ فارسی}: آیی(ف)

حالت نهادی {عربی ـ فارسی}: نهادی

حالت وابستگی(ف) {عربی ـ فارسی}: وابستگی

حذف مسندالیه: ستردگی نهاد

حرف ربط(ف): پیوند(ف)

حرف عطف: پیونده

حسن تعبیر: به‌گویی؛ به‌واژه

حشو(ف): آگینه

حصر: فروگرفت

حفرۀ خیشوم(ف) {عربی ـ فارسی}: خیشوم(ف)

حفرۀ دهان(ف) {عربی ـ فارسی}: دهان(ف)

حفظ زبان(ف) {عربی ـ فارسی}: زبان‌پایی(ف)

خ

خالی‌الذهن: تهی‌یاد

خطای گفتار(ف) {عربی ـ فارسی}: لغزش زبان(ف)

د

درون‌مرکز(ف) {فارسی ـ عربی}: درون‌هسته

دلالت: نشانگری

دوگانه‌شدگی مصوت(ف) {فارسی ـ عربی}: دوگانه‌شدگی واکه(ف)

ذ

ذکر خاص بعد از عام: ویژگی پس از فراگیری

ذکر مسندالیه: یادکرد نهاد

ر

رابطۀ جانشینی {عربی ـ فارسی}: جانشینی

رابطۀ هم‌نشینی {عربی ـ فارسی}: هم‌نشینی

ز

زبان تصریفی {فارسی ـ عربی}: زبان هم‌آمیخته

زبان مصنوعی {فارسی ـ عربی}: زبان ساختگی

زبان‌شناسی تاریخی {فارسی ـ عربی؟}: زبان‌شناسی درزمانی

زبان‌شناسی تربیتی {فارسی ـ عربی}: زبان‌شناسی آموزشی

زبان‌شناسی نظری {فارسی ـ عربی}: زبان‌شناسی همگانی

س

ساده‌شدگی مصوت {فارسی ـ عربی}: ساده‌شدگی واکه

ش

شبه‌وند {عربی ـ فارسی}: وندنما

ص

صامت: همخوان

صامتی: همخوانی

صرف: ساخت‌واژه

صرفی: ساخت‌واژی

ض

ضمیر منفصل: شناسۀ گسسته

ط

طبقۀ واژه {عربی ـ فارسی}: ردۀ واژه

طلبی: خواستی، خواستاری

ع

عامل: کنشگر

عطف بیان: همتایی

علامت سؤال: نشانۀ پرسش

غ

غنه: خیشومی

غنه‌ای: خیشومی

غیردستوری {عربی ـ فارسی}: نادستوری

غیرطلبی: ناخواستی

ف

فاعل: کننده

فاعل دستوری {عربی ـ فارسی}: نهاد

فاعلی: نهادی؛ کنادی

فرهنگ دونقشی {فارسی ـ عربی}: فرهنگ دوکاره

فصل: گسستگی

فعل همکرد {عربی ـ فارسی}: همکرد

فورانی: پرانشی

ق

قصر: فروگرفت

قصر اضافی: فروگرفت وابسته

قصر افراد: فروگرفت یگانه

قصر تعیین: فروگرفت روشنگر

قصر حقیقی: فروگرفت راستین

قصر قلب: فروگرفت باشگونه

قلب: باشگونگی

قلب مستوی: باشگونگی همساز

قیاس: سامان‌گرایی

قیاسی: سامان‌گرا، سامان‌گرایانه

ک

کنش گفتاری مستقیم {فارسی ـ عربی}: کنش گفتاری

گ

گویشور مشاور {فارسی ـ عربی}: گویشور

ل

لازم: ناگذر، ناگذرا

لازم‌ساز {عربی ـ فارسی}: ناگذرساز

م

متعدی: گذرا

متعدی‌ساز {عربی ـ فارسی}: گذراساز

متعلقات: وابستگان

متوازن: دوتایی

محصوربه: فروگرفته

محصورفیه: فروگیرنده

مرکب: آمیغی

مرکب دوتایی {عربی ـ فارسی}: دوتایی

مرکب دوسویه {عربی ـ فارسی}: دوسویه

مرکب متوازن: دوتایی

مساوات: برابری

مسند: گزاره

مسندالیه: نهاد

مشبه: ماننده

مشبه‌به: مانسته

مصوت: واکه

مصوت افتاده {عربی ـ فارسی}: واکۀ افتاده

مصوت افراشته {عربی ـ فارسی}: واکۀ افراشته

مصوت باز {عربی ـ فارسی}: واکۀ باز

مصوت بسته {عربی ـ فارسی}: واکۀ بسته

مصوت پسین {عربی ـ فارسی}: واکۀ پسین

مصوت پیشین {عربی ـ فارسی}: واکۀ پیشین

مصوت دوگانه {عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانه

مصوت دوگانۀ فراسو {عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانۀ فراسو

مصوت دوگانۀ فروسو {عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانۀ فروسو

مصوت ساده {عربی ـ فارسی}: واکۀ ساده

مصوت سه‌گانه {عربی ـ فارسی}: واکۀ سه‌گانه

مصوت مرکب {عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانه

مصوت مرکب فراسو {عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانۀ فراسو

مصوت مرکب فروسو {عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانۀ فروسو

مصوت نیم‌بسته {عربی ـ فارسی}: واکۀ نیم‌بسته

مضاف: افزوده

مضاف‌الیه: برافزوده

مطلع: آغازینه

معرفه بودن {عربی ـ فارسی}: شناختگی

مفعول: کاررفته

مفعول صریح: کاررفتۀ رایی

مفعولی: رایی

مفعولی عنه: ازی

مفعولی فیه: دری، اندری

مفعولی له: برایی

مفعولی معه: بایی

موصول: پیوندگر

ن

ندایی: آیی

نکره: ناشناخته

نهی: بازداشت

نیم‌صامت {فارسی ـ عربی}: نیم‌همخوان، نیم‌واکه

نیم‌مصوت {فارسی ـ عربی}: نیم‌واکه، نیم‌همخوان

و

واژگان ذهنی {فارسی ـ عربی}: واژگان درونی

واژۀ ربط {فارسی ـ عربی}: پیوندده

واکۀ مرکب {فارسی ـ عربی}: واکۀ دوگانه

واکۀ مرکب فراسو {فارسی ـ عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانۀ فراسو

واکۀ مرکب فروسو {فارسی ـ عربی ـ فارسی}: واکۀ دوگانۀ فروسو

وجه شبه: مانروی

وصف: بازنمود

وصل: پیوستگی

هـ

هماهنگی مصوتی {فارسی ـ عربی}: هماهنگی واکه‌ای

هم‌متن {فارسی ـ عربی}: بافت زبانی

...