پارسی‌شناسی: شیوه‌نامه: تفاوت بین نسخه‌ها

از پارسی‌شناسی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۱۵ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۳: سطر ۳:
 
ـ آن‌چه در ادامه می‌آید شیوه‌نامه‌ی نگارش مدخل‌هاست. نگارش یادداشت‌ها لزوماً پی‌روِ این شیوه‌نامه نخواهد بود.
 
ـ آن‌چه در ادامه می‌آید شیوه‌نامه‌ی نگارش مدخل‌هاست. نگارش یادداشت‌ها لزوماً پی‌روِ این شیوه‌نامه نخواهد بود.
  
ـ مورد(هایـ)ی که احیاناً خلاف این شیوه‌نامه در مدخل‌ها ملاحظه شود در آینده ویرایش خواهد شد.  
+
ـ موردهایی که خلاف این شیوه‌نامه در مدخل‌ها ملاحظه شود در آینده ویرایش خواهد شد.  
  
 
ـ این صفحه ویرایش، تکمیل و به‌روزرسانی خواهد شد.
 
ـ این صفحه ویرایش، تکمیل و به‌روزرسانی خواهد شد.
  
====ترتیب حرف‌های الف‌با و نویسه‌های فرعی خط فارسی====
+
====ترتیب حرف‌های الف‌با و نویسه‌های فرعی خطّ فارسی====
 
* ترتیب حرف‌های الف‌بای فارسی به‌این‌صورت است:
 
* ترتیب حرف‌های الف‌بای فارسی به‌این‌صورت است:
  
سطر ۲۱: سطر ۲۱:
  
 
====پیوسته‌نویسی/ جدانویسی و فاصله‌گذاری====
 
====پیوسته‌نویسی/ جدانویسی و فاصله‌گذاری====
درزمینه‌ی پیوسته‌نویسی یا جدانویسی اصل را بر حدّاکثر جدانویسی در واژه‌های فارسی و حدّاکثر پیوسته‌نویسی در واژه‌های غیرفارسی گذاشته‌ایم. فرهنگ‌واره‌ی املایی پارسی‌شناسی در آینده تکمیل خواهد شد.
+
درزمینه‌ی پیوسته‌نویسی یا جدانویسی اصل را بر حدّاکثر جدانویسی در واژه‌های فارسی و حدّاکثر پیوسته‌نویسی در واژه‌های غیرفارسی گذاشته‌ایم. درزمینه‌ی فاصله‌گذاری نیز تا جای ممکن تکیه و قاعده‌های صرفی زبان فارسی را در نظر داشته‌ایم. برای راه‌نمایی بیش‌تر، فرهنگ‌واره‌ی املایی پارسی‌شناسی در آینده در دست‌رس پژوهش‌گران قرار خواهد گرفت.
 
 
درزمینه‌ی فاصله‌گذاری نیز تا جای ممکن تکیه و قاعده‌های صرفی زبان فارسی را در نظر داشته‌ایم.
 
  
 
====حرکت‌گذاری====
 
====حرکت‌گذاری====
سطر ۳۱: سطر ۲۹:
  
 
====رسم‌خطّ شعرها و متن‌های کهن====
 
====رسم‌خطّ شعرها و متن‌های کهن====
امروزین‌سازی رسم‌خط گاه زیبایی‌های بلاغی برخی بیت‌ها و عبارت‌های کهن را از بین می‌برد؛ مثلاً در مصراع ''دوش رفتم بدر [= به در] می‌کده خواب‌آلوده'' اگر ''بدر [= به در]'' را مطابق رسم‌خط قدیم بنویسیم ''بَدر'' («ماه تمام») را نیز ـ که در تناسب با ''دوش'' است ـ تداعی می‌کند (''ایهام تبادر'' یا ''تصحیف تناسب''). در این‌گونه موردها از امروزین‌سازی رسم‌خط پرهیز می‌کنیم (برای توضیح بیش‌تر نک. علی جلالی و منوچهر فروزنده فرد، «ملاحظات ویرایش متون کهن با توجه به ”هنرسازه‌“ای بدیعی»، ''فنون ادبی''، س١٠، ش٣ (پیاپی: ٢۴)، پاییز ١٣٩٧، ص٩٧-١١۴. [http://bayanbox.ir/download/4988758091306115519/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%B8%D8%A7%D8%AA-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4.pdf بارگیری]).
+
امروزین‌سازی رسم‌خط گاه زیبایی‌های بلاغی برخی بیت‌ها و عبارت‌های کهن را از بین می‌برد؛ مثلاً در مصراع ''دوش رفتم بدر [= به در] می‌کده خواب‌آلوده'' اگر ''بدر [= به در]'' را مطابق رسم‌خط قدیم بنویسیم ''بَدر'' («ماه تمام») را نیز ـ که در تناسب با ''دوش'' است ـ تداعی می‌کند (''ایهام تبادر'' یا ''تصحیف تناسب''). در این‌گونه موردها از امروزین‌سازی رسم‌خط پرهیز می‌کنیم (برای توضیح بیش‌تر نک. علی جلالی و منوچهر فروزنده فرد، «ملاحظات ویرایش متون کهن با توجّه به ”هنرسازه‌“ای بدیعی»، ''فنون ادبی''، س١٠، ش٣ (پیاپی: ٢۴)، پاییز ١٣٩٧، ص٩٧-١١۴. [http://bayanbox.ir/download/4988758091306115519/%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%B8%D8%A7%D8%AA-%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4.pdf بارگیری]).
  
 
====عددها====
 
====عددها====
سطر ۳۷: سطر ۳۵:
  
 
====پرهیز از بیگانه‌گرایی====
 
====پرهیز از بیگانه‌گرایی====
کوشش می‌کنیم واژه‌های بیگانه‌ای را که دارای برابر(های) فارسی رایج هستند به کار نبریم. برای یافتن برابرهای مناسب، از واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کوشش‌های واژه‌سازان و برخی سره‌نویسان بهره خواهیم برد. این البتّه به معنای سره‌نویسی کامل و پرهیز مطلق از عربی‌نویسی نخواهد بود.
+
کوشش می‌کنیم واژه‌های بیگانه‌ای را که دارای برابر(های) فارسی رایج هستند به کار نبریم. برای یافتن برابرهای مناسب، از واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کوشش‌های واژه‌سازان و برخی سره‌نویسان بهره خواهیم برد. این البتّه به‌معنای سره‌نویسی کامل و پرهیز مطلق از واژه‌های عربی‌ نخواهد بود.
 +
 
 +
هم‌چن‌این می‌کوشیم از جمع‌های شکسته‌(/ مکسّر)، اسم‌ها و صفت‌های مؤنّث، واژه‌های مثنّا، واژه‌های دارای الف‌ولام و تنوین‌ و دیگر نشانه‌های خاصّ عربی تا جای ممکن پرهیز کنیم.
  
 
====نشانه‌های واج‌نویسی فارسی معیار امروز====
 
====نشانه‌های واج‌نویسی فارسی معیار امروز====
سطر ۸۷: سطر ۸۷:
 
۲۳. /y/ ی
 
۲۳. /y/ ی
  
* برای اطلاعات بیشتر نک. [[صامت: صامت‌های فارسی]].
+
* برای آگاهی بیش‌تر نک. [[صامت: صامت‌های فارسی]].
  
=====مصوت‌ها (واکه‌ها)=====
+
=====مصوّت‌ها (واکه‌ها)=====
  
 
۱. /a/  ـَ
 
۱. /a/  ـَ
سطر ۱۰۴: سطر ۱۰۴:
  
 
* /:o/ ـُ کشیده در ''روشن'' و ''گوهر'' و مانند آن‌ها
 
* /:o/ ـُ کشیده در ''روشن'' و ''گوهر'' و مانند آن‌ها
* برای اطلاعات بیشتر نک. [[مصوت: مصوت‌های فارسی]].
+
* برای آگاهی بیش‌تر نک. [[مصوت: مصوت‌های فارسی]].
  
 
=====نشانه‌های دیگر=====
 
=====نشانه‌های دیگر=====
سطر ۱۱۰: سطر ۱۱۰:
 
( ) واج درون این نشانه اختیاری است.
 
( ) واج درون این نشانه اختیاری است.
  
( /) واج درون این نشانه می‌تواند جانشین واج پیش از خود شود.
+
( /) واج درون این نشانه می‌تواند جانشین واجِ پیش‌از خود شود.
  
 
====نشانه‌های واج‌نویسی زبان‌ها و گویش‌های دیگر====
 
====نشانه‌های واج‌نویسی زبان‌ها و گویش‌های دیگر====
  
واج‌نویسی واژه‌های زبان‌ها و گویش‌های دیگر مطابق منبعی است که واژه از آن نقل می‌شود.
+
واج‌نویسی واژه‌های زبان‌ها و گویش‌های دیگر مطابق منبعی است که واژه از آن نقل می‌شود (مگر به خلاف آن تصریح شود).
  
====نشانه‌های تقطیع تکواژی و توضیحات زبان‌شناختی====
+
====نشانه‌های تقطیع تک‌واژی و توضیح‌های زبان‌شناختی====
  
- مرز تکواژ
+
- مرز تک‌واژ
  
 
= مرز واژه با واژه‌بست
 
= مرز واژه با واژه‌بست
  
(-) مرز تکواژ محل اختلاف است و برخی پژوهشگران ممکن است به وجود مرز قائل نباشند.
+
(-) مرز تک‌واژ محلّ اختلاف است و برخی پژوهش‌گران ممکن است به وجود مرز قایل نباشند.
  
 
(= ) معادل‌های دیگر  
 
(= ) معادل‌های دیگر  
  
[ ] مقولۀ دستوری مدخل (عمدتاً شامل این موارد است: [اسم]، [صفت]، [گروه اسمی]، [اسم خاص])
+
[ ] مقوله‌ی دستوری مدخل (عمدتاً شامل این موردهاست: [اسم]، [صفت]، [گروه اسمی]، [اسم خاص])
  
< > توضیحات زبان‌شناختی (شامل املا(ها)ی دیگر، توضیحات اصطلاح‌شناختی و ...)
+
< > توضیح‌های زبان‌شناختی (شامل املا(ها)ی دیگر، توضیح‌های اصطلاح‌شناختی و ...)
  
{ } خاستگاه مدخل
+
{ } خاست‌گاه مدخل
  
 
====کوته‌نوشت‌ها====
 
====کوته‌نوشت‌ها====
سطر ۱۳۹: سطر ۱۳۹:
 
خ:          (هجری) خورشیدی/ (هجری) شمسی
 
خ:          (هجری) خورشیدی/ (هجری) شمسی
  
س:            [دربارۀ مجله‌ها] سالِ
+
س:            [درباره‌ی مجلّه‌ها] سالِ
  
 
سنج.:        بسنجید با
 
سنج.:        بسنجید با
  
ش:            شمارۀ
+
ش:            شماره(ها)ی
  
ص:            صفحۀ/ صفحه‌های
+
ص:            صفحه‌(ها)ی
  
 
م:            میلادی/ مسیحی
 
م:            میلادی/ مسیحی
سطر ۱۵۱: سطر ۱۵۱:
 
نک.:          نگاه کنید به
 
نک.:          نگاه کنید به
  
====شیوۀ ارجاع====
+
====شیوه‌ی ارجاع====
 
=====ارجاع درون‌متنی=====
 
=====ارجاع درون‌متنی=====
  (نام خانوادگی نویسنده، سال انتشار کتاب یا مقاله: شمارۀ جلد برای کتاب‌های دارای بیش از یک جلد/ شمارۀ صفحه یا صفحه‌های موردنظر)
+
  (نام خانوادگی نویسنده، سال انتشار کتاب یا مقاله: شماره‌ی جلد برای کتاب‌های دارای بیش از یک جلد/ شماره‌ی صفحه یا صفحه‌های موردنظر)
  
 
* مثال:  
 
* مثال:  
سطر ۱۶۱: سطر ۱۶۱:
 
(صادقی، ۱۳۹۲: ۲۰)
 
(صادقی، ۱۳۹۲: ۲۰)
  
=====ارجاع برون‌متنی (در فهرست منابع)=====
+
=====ارجاع برون‌متنی (در فهرست منبع‌ها)=====
 
======ارجاع به کتاب======
 
======ارجاع به کتاب======
  
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار، ''نام کتاب''، شمارۀ جلد یا شمار مجلدات، نوبت چاپ، محل چاپ، ناشر.  
+
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار، ''نام کتاب''، شماره‌ی جلد یا شمار مجلّدها، نوبت چاپ، محلّ چاپ، ناشر.  
  
 
* مثال:  
 
* مثال:  
سطر ۱۷۲: سطر ۱۷۲:
 
ـ صادقی، علی‌اشرف، ۱۳۹۲، ''فرهنگ جامع زبان فارسی''، ج۱ (آ)، چ۱، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
 
ـ صادقی، علی‌اشرف، ۱۳۹۲، ''فرهنگ جامع زبان فارسی''، ج۱ (آ)، چ۱، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
  
======ارجاع به مقاله در مجله‌ها======
+
======ارجاع به مقاله در مجلّه‌ها======
  
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار، «عنوان مقاله»، ''نام مجله''، سال یا دورۀ مجله، شمارۀ مجله (شمارۀ پیاپی مجلهشمارۀ صفحه‌های مقاله.  
+
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار، «عنوان مقاله»، ''نام مجلّه''، سال یا دوره‌ی مجلّه، شماره‌ی مجلّه (شماره‌ی پیاپی مجلّهشماره‌ی صفحه‌های مقاله.  
  
 
* مثال:  
 
* مثال:  
  
ـ نجفی، ابوالحسن، ۱۳۹۰، «ذوبحرین، مشکل بزرگ عروض قدیم»، ''نامۀ فرهنگستان''، س۱۲، ش۱ (پیاپی: ۴۵)، ص۸ـ۱۵.
+
ـ نجفی، ابوالحسن، ۱۳۹۰، «ذوبحرین، مشکل بزرگ عروض قدیم»، ''نامه‌ی فرهنگستان''، س۱۲، ش۱ (پیاپی: ۴۵)، ص۸ـ۱۵.
  
 
======ارجاع به مقاله در مجموعه‌ها======
 
======ارجاع به مقاله در مجموعه‌ها======
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار مجموعه [سال نخستین انتشار مقاله]، «عنوان مقاله»، ''نام مجموعه''، نام و نام خانوادگی ویراستار(/ ویراستاران) یا گردآورنده (/ گردآورندگان) مجموعه، شمارۀ جلد یا شمار مجلدات، نوبت چاپ، محل چاپ، ناشر، شمارۀ صفحه‌های مقاله.  
+
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار مجموعه [سال نخستین انتشار مقاله]، «عنوان مقاله»، ''نام مجموعه''، نام و نام خانوادگی ویراستار(/ ویراستاران) یا گردآورنده‌ی (/ گردآورندگان) مجموعه، شماره‌ی جلد یا شمار مجلّدها، نوبت چاپ، محلّ چاپ، ناشر، شماره‌ی صفحه‌های مقاله.  
  
 
* مثال:  
 
* مثال:  
  
ـ باطنی، محمدرضا، ۱۳۹۹ [۱۳۶۷]، «اجازه بدهید غلط بنویسیم»، ''درست و غلط در زبان از دیدگاه زبان‌شناسی: مجموعۀ مقاله‌ها و نقدها''، به کوشش فرهاد قربان‌زاده، چ۱، تهران، کتاب بهار، ص۱۹ـ۲۷.
+
ـ باطنی، محمّدرضا، ۱۳۹۹ [۱۳۶۷]، «اجازه بدهید غلط بنویسیم»، ''درست و غلط در زبان از دیدگاه زبان‌شناسی: مجموعه‌ی مقاله‌ها و نقدها''، به‌کوشش فرهاد قربان‌زاده، چ۱، تهران، کتاب بهار، ص۱۹ـ۲۷.
  
======ارجاع به مقاله در دانشنامه‌ها======
+
======ارجاع به مقاله در دانش‌نامه‌ها======
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار مجموعه، «عنوان مقاله»، ''نام دانشنامه''، نام و نام خانوادگی ویراستار(/ ویراستاران) یا سرپرست (/ سرپرستان) دانشنامه، شمارۀ جلد یا شمار مجلدات، نوبت چاپ، محل چاپ، ناشر، شمارۀ صفحه‌های مقاله.  
+
  ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار مجموعه، «عنوان مقاله»، ''نام دانش‌نامه''، نام و نام خانوادگی ویراستار(/ ویراستاران) یا سرپرست (/ سرپرستان) دانش‌نامه، شماره‌ی جلد یا شمار مجلّدها، نوبت چاپ، محلّ چاپ، ناشر، شماره‌ی صفحه‌های مقاله.  
  
 
* مثال:  
 
* مثال:  
  
ـ خالقی مطلق، جلال، ۱۳۸۸، «رستم»، ''دانشنامۀ زبان و ادب فارسی''، به سرپرستی اسماعیل سعادت، ج۳ (خارزنجی ـ سنایی غزنوی)، چ۱، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص۳۳۱ـ۳۴۲.
+
ـ خالقی مطلق، جلال، ۱۳۸۸، «رستم»، ''دانش‌نامه‌ی زبان و ادب فارسی''، به‌سرپرستی اسماعیل سعادت، ج۳ (خارزنجی ـ سنایی غزنوی)، چ۱، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص۳۳۱ـ۳۴۲.

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۲۲

شیوه‌نامه‌ی نگارش مدخل در پارسی‌شناسی

ـ آن‌چه در ادامه می‌آید شیوه‌نامه‌ی نگارش مدخل‌هاست. نگارش یادداشت‌ها لزوماً پی‌روِ این شیوه‌نامه نخواهد بود.

ـ موردهایی که خلاف این شیوه‌نامه در مدخل‌ها ملاحظه شود در آینده ویرایش خواهد شد.

ـ این صفحه ویرایش، تکمیل و به‌روزرسانی خواهد شد.

ترتیب حرف‌های الف‌با و نویسه‌های فرعی خطّ فارسی

  • ترتیب حرف‌های الف‌بای فارسی به‌این‌صورت است:

آ، ا، (أ، [إ،]) ب، پ، ت، ث، ج، چ، ح، خ، د، ذ، ر، ز، ژ، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ع، غ، ف، ق، ک، گ، ل، م، ن، و، (ؤ،) ه، (ۀ، ۃ،) ی، (ئ،) ء

  • از کاربرد نشانه‌های «ي» و «ك» به‌جای «ی» و «ک» در متن‌های فارسی پرهیز می‌شود.
  • الـ آغازین مدخل در ترتیب الف‌بایی در نظر گرفته نمی‌شود (مثلاً التفهیم... ذیل حرف «ت» می‌آید)، امّا الـ میانی ترکیب، عبارت و جمله در ترتیب الف‌بایی لحاظ می‌گردد.
  • همه‌ی ترکیب‌های یک واژه به‌ترتیب پس‌از آن می‌آیند. برای نمونه آب حیات بلافاصله پس‌از آب می‌آید و نه مثلاً پس‌از آبان (اگر بخواهیم این قاعده را به‌لحاظ صوری تبیین کنیم می‌توان گفت «فاصله» به‌لحاظ ترتیب الف‌بایی بر همه‌ی حرف‌ها مقدّم است).
  • نقطه، ویرگول، دونقطه، پرانتز/کمان و دیگر نشانه‌های سجاوندی در ترتیب الف‌بایی در نظر گرفته نمی‌شوند.

پیوسته‌نویسی/ جدانویسی و فاصله‌گذاری

درزمینه‌ی پیوسته‌نویسی یا جدانویسی اصل را بر حدّاکثر جدانویسی در واژه‌های فارسی و حدّاکثر پیوسته‌نویسی در واژه‌های غیرفارسی گذاشته‌ایم. درزمینه‌ی فاصله‌گذاری نیز تا جای ممکن تکیه و قاعده‌های صرفی زبان فارسی را در نظر داشته‌ایم. برای راه‌نمایی بیش‌تر، فرهنگ‌واره‌ی املایی پارسی‌شناسی در آینده در دست‌رس پژوهش‌گران قرار خواهد گرفت.

حرکت‌گذاری

  • در عنوان صفحه و مدخل معمولاً از نشانه‌های فتحه/زبر (ـَ)، کسره/زیر (ـِ)، ضمه/پیش (ـُ)، تنوین جر/دوزیر (ـٍ)، تنوین رفع/دوپیش (ـٌ)، تشدید (ـّ)، سکون (ـْ)، الفک زبرین (ـٰ) و الفک زیرین (ـٖ) استفاده نمی‌شود ولی در توضیح‌های مدخل درصورت لزوم از آن‌ها ـ به‌ویژه از تشدید و کسره‌ی اضافه ـ بهره خواهیم برد. درصورتی‌که چند مدخل هم‌نگاره (/هم‌نویسه/هم‌نگاشت) داشته باشیم در عنوان صفحه نیز از حدّاقلّ حرکت‌گذاری برای تمایز آن‌ها استفاده می‌شود: فِعل، فَعَل.
  • مد (در «آ»)، همزه (در «أ»، [«إ»،] «ؤ»، «ئ»)، تنوین نصب («اً/ ـاً»)، سرِیا (در «ۀ/ ـۀ»، درصورت لزوم) و نقطه‌های تای گرد («ة/ ـة»، درصورت لزوم) همواره ـ چه در عنوان صفحه و مدخل و چه در متن آن ـ نوشته می‌شوند.

رسم‌خطّ شعرها و متن‌های کهن

امروزین‌سازی رسم‌خط گاه زیبایی‌های بلاغی برخی بیت‌ها و عبارت‌های کهن را از بین می‌برد؛ مثلاً در مصراع دوش رفتم بدر [= به در] می‌کده خواب‌آلوده اگر بدر [= به در] را مطابق رسم‌خط قدیم بنویسیم بَدر («ماه تمام») را نیز ـ که در تناسب با دوش است ـ تداعی می‌کند (ایهام تبادر یا تصحیف تناسب). در این‌گونه موردها از امروزین‌سازی رسم‌خط پرهیز می‌کنیم (برای توضیح بیش‌تر نک. علی جلالی و منوچهر فروزنده فرد، «ملاحظات ویرایش متون کهن با توجّه به ”هنرسازه‌“ای بدیعی»، فنون ادبی، س١٠، ش٣ (پیاپی: ٢۴)، پاییز ١٣٩٧، ص٩٧-١١۴. بارگیری).

عددها

برای عددهای فارسی از نشانه‌های ۰، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹ استفاده و از نشانه‌های ٤، ٥، ٦ پرهیز می‌شود.

پرهیز از بیگانه‌گرایی

کوشش می‌کنیم واژه‌های بیگانه‌ای را که دارای برابر(های) فارسی رایج هستند به کار نبریم. برای یافتن برابرهای مناسب، از واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کوشش‌های واژه‌سازان و برخی سره‌نویسان بهره خواهیم برد. این البتّه به‌معنای سره‌نویسی کامل و پرهیز مطلق از واژه‌های عربی‌ نخواهد بود.

هم‌چن‌این می‌کوشیم از جمع‌های شکسته‌(/ مکسّر)، اسم‌ها و صفت‌های مؤنّث، واژه‌های مثنّا، واژه‌های دارای الف‌ولام و تنوین‌ و دیگر نشانه‌های خاصّ عربی تا جای ممکن پرهیز کنیم.

نشانه‌های واج‌نویسی فارسی معیار امروز

صامت‌ها (همخوان‌ها)

۱. /Ɂ/ ء، ع

۲. /b/ ب

۳. /p/ پ

۴. /t/ ت، ط

۵. /j/ ج

۶. /č/ چ

۷. /x/ خ

۸. /d/ د

۹. /r/ ر

۱۰. /z/ ز، ذ، ض، ظ

۱۱. /ž/ ژ

۱۲. /s/ س، ث، ص

۱۳. /š/ ش

۱۴. /q/ غ، ق

۱۵. /f/ ف

۱۶. /k/ ک

۱۷. /g/ گ

۱۸. /l/ ل

۱۹. /m/ م

۲۰. /n/ ن

۲۱. /v/ و

۲۲. /h/ هـ، ح

۲۳. /y/ ی

مصوّت‌ها (واکه‌ها)

۱. /a/ ـَ

۲. /e/ ـِ

۳. /o/ ـُ

۴. /â/ آ

۵. /i/ ای

۶. /u/ او

نشانه‌های دیگر

( ) واج درون این نشانه اختیاری است.

( /) واج درون این نشانه می‌تواند جانشین واجِ پیش‌از خود شود.

نشانه‌های واج‌نویسی زبان‌ها و گویش‌های دیگر

واج‌نویسی واژه‌های زبان‌ها و گویش‌های دیگر مطابق منبعی است که واژه از آن نقل می‌شود (مگر به خلاف آن تصریح شود).

نشانه‌های تقطیع تک‌واژی و توضیح‌های زبان‌شناختی

- مرز تک‌واژ

= مرز واژه با واژه‌بست

(-) مرز تک‌واژ محلّ اختلاف است و برخی پژوهش‌گران ممکن است به وجود مرز قایل نباشند.

(= ) معادل‌های دیگر

[ ] مقوله‌ی دستوری مدخل (عمدتاً شامل این موردهاست: [اسم]، [صفت]، [گروه اسمی]، [اسم خاص])

< > توضیح‌های زبان‌شناختی (شامل املا(ها)ی دیگر، توضیح‌های اصطلاح‌شناختی و ...)

{ } خاست‌گاه مدخل

کوته‌نوشت‌ها

ج: جلد/ جلدِ

چ: چاپِ

خ: (هجری) خورشیدی/ (هجری) شمسی

س: [درباره‌ی مجلّه‌ها] سالِ

سنج.: بسنجید با

ش: شماره(ها)ی

ص: صفحه‌(ها)ی

م: میلادی/ مسیحی

نک.: نگاه کنید به

شیوه‌ی ارجاع

ارجاع درون‌متنی
(نام خانوادگی نویسنده، سال انتشار کتاب یا مقاله: شماره‌ی جلد برای کتاب‌های دارای بیش از یک جلد/ شماره‌ی صفحه یا صفحه‌های موردنظر)
  • مثال:

(حمیدیان، ۱۳۹۲: ۲/ ۷۵۰)

(صادقی، ۱۳۹۲: ۲۰)

ارجاع برون‌متنی (در فهرست منبع‌ها)
ارجاع به کتاب
ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار، نام کتاب، شماره‌ی جلد یا شمار مجلّدها، نوبت چاپ، محلّ چاپ، ناشر. 
  • مثال:

ـ حمیدیان، سعید، ۱۳۹۲، شرح شوق: شرح و تحلیل اشعار حافظ، ۵ج، چ۲، تهران، قطره.

ـ صادقی، علی‌اشرف، ۱۳۹۲، فرهنگ جامع زبان فارسی، ج۱ (آ)، چ۱، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

ارجاع به مقاله در مجلّه‌ها
ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار، «عنوان مقاله»، نام مجلّه، سال یا دوره‌ی مجلّه، شماره‌ی مجلّه (شماره‌ی پیاپی مجلّه)، شماره‌ی صفحه‌های مقاله. 
  • مثال:

ـ نجفی، ابوالحسن، ۱۳۹۰، «ذوبحرین، مشکل بزرگ عروض قدیم»، نامه‌ی فرهنگستان، س۱۲، ش۱ (پیاپی: ۴۵)، ص۸ـ۱۵.

ارجاع به مقاله در مجموعه‌ها
ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار مجموعه [سال نخستین انتشار مقاله]، «عنوان مقاله»، نام مجموعه، نام و نام خانوادگی ویراستار(/ ویراستاران) یا گردآورنده‌ی (/ گردآورندگان) مجموعه، شماره‌ی جلد یا شمار مجلّدها، نوبت چاپ، محلّ چاپ، ناشر، شماره‌ی صفحه‌های مقاله. 
  • مثال:

ـ باطنی، محمّدرضا، ۱۳۹۹ [۱۳۶۷]، «اجازه بدهید غلط بنویسیم»، درست و غلط در زبان از دیدگاه زبان‌شناسی: مجموعه‌ی مقاله‌ها و نقدها، به‌کوشش فرهاد قربان‌زاده، چ۱، تهران، کتاب بهار، ص۱۹ـ۲۷.

ارجاع به مقاله در دانش‌نامه‌ها
ـ نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده، سال انتشار مجموعه، «عنوان مقاله»، نام دانش‌نامه، نام و نام خانوادگی ویراستار(/ ویراستاران) یا سرپرست (/ سرپرستان) دانش‌نامه، شماره‌ی جلد یا شمار مجلّدها، نوبت چاپ، محلّ چاپ، ناشر، شماره‌ی صفحه‌های مقاله. 
  • مثال:

ـ خالقی مطلق، جلال، ۱۳۸۸، «رستم»، دانش‌نامه‌ی زبان و ادب فارسی، به‌سرپرستی اسماعیل سعادت، ج۳ (خارزنجی ـ سنایی غزنوی)، چ۱، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ص۳۳۱ـ۳۴۲.