حرف‌نویسی
حرف‌نویسی harf-nevis-i [اسم] {عربی (حرف) - فارسی} (به انگلیسی: transliteration)
در زبان‌شناسی و به‌ویژه زبان‌شناسی تاریخی، تبدیل یک نظام نوشتاری به نظام نوشتاری دیگر به گونه‌ای که در برابر هر نویسۀ نظام نوشتاری مبدأ، نویسه‌ای در نظام نوشتاری مقصد قرار گیرد (چنگیزی، ۱۳۹۵: ۵۸). در حرف‌نویسی از نقش فرانگاری نظام نوشتاری استفاده می‌شود و مقصود از آن معرفی نویسه‌های یک نظام نوشتاریِ ناشناس یا کمترشناخته از طریق نویسه‌های یک نظام نوشتاری شناخته‌شده(تر) است (صفوی، ۱۳۸۶: ۷۱). ضمن اینکه چاپ متون نیز بدین روش آسان‌تر انجام می‌گیرد (ابوالقاسمی، ۱۳۸۹: ۱۷۳؛ چنگیزی، همان‌جا). در حرف‌نویسی املای تاریخی و املای شبه‌تاریخی کلمات بدون در نظر گرفتن تلفظ واقعی آن‌ها مراعات می‌گردد (آموزگار و تفضلی، ۱۳۸۷: ۴۷)؛ مثلاً واژۀ فارسی خواهر به‌صورت xwʾhr حرف‌نویسی می‌شود که تعداد نویسه‌های آن با تعداد نویسه‌های نظام نوشتاری مبدأ برابر است و املای تاریخی واژه در آن رعایت شده‌است. در حرف‌نویسی زبان‌های ایرانی معمولاً از خط لاتین استفاده می‌شود و این حرف‌نویسی را «لاتین‌نویسی» می‌نامند (نغزگوی کهن، ۱۳۹۴: ۱۵۷). ممکن است در روش حرف‌نویسی پژوهشگران اختلافاتی وجود داشته باشد. برای نمونه واژه‌ای را که در فارسی میانۀ زردشتی به معنی «فرّه» است مکنزی به‌صورت GDE و نیبرگ/نوبرگ به‌صورت GDH حرف‌نویسی می‌کند (همچنان‌که واج‌نویسی این واژه هم به شیوۀ مکنزی xwarrah و به شیوۀ نیبرگ/نوبرگ xuarrah است؛ نک. مکنزی، ۱۹۸۶: ۹۶؛ نیبرگ/نوبرگ، ۱۹۷۴: ۲۲۱).
این صفحه تکمیل خواهد شد.
- منابع:
- آموزگار، ژاله و احمد تفضلی (۱۳۸۷). زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن. چ۶. تهران: معین.
- ابوالقاسمی، محسن (۱۳۸۹). تاریخ زبان فارسی. چ۱۰. تهران: سمت.
- چنگیزی، احسان (۱۳۹۵). فرهنگ توصیفی دستور تاریخی. تهران: علمی.
- صفوی، کورش (۱۳۸۶) {فیپا: ۱۳۸۵}. آشنایی با نظام‌های نوشتاری. تهران: پژواک کیوان.
- مکنزی، دیوید نیل ← .MacKenzie, D. N
- نغزگوی کهن، مهرداد (۱۳۹۴). فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی تاریخی. با همکاری شادی داوری. چ۲. تهران: علمی.
- نوبرگ، هنریک ساموئل ← .Nyberg, H. S
- نیبرگ، هنریک ساموئل ← .Nyberg, H. S
.MacKenzie, D. N. (1986[1971]). A Concise Pahlavi Dictionary. London: Oxford University -
.Nyberg, H. S. (1974). A Manual of Pahlavi. Vol. II: Glossary. Wiesbaden: Otto Harrassowitz -
منوچهر فروزنده فرد
