یادداشت: فساد دانشگاهی ناملموس
۲۸ آبان ۱۳۹۹
فساد دانشگاهیِ ناملموس
محسن شریفی صحی
ثبت رزومه و نمایش دادن آن از جانب عضو هیئت علمی دانشگاه دلیلی جز معرفی خود به‌عنوان فردی دانشی و علمی ندارد، اما این معرفی زمانی مایۀ افتخار است که تخصصی و با محوریت موضوعی خاص باشد. رزومۀ علمی استادان و استادنمایان گاهی به عوض آنکه مایۀ مباهات و افتخار ایشان باشد، مایۀ سرافکندگی و شرمساری است. من رزومۀ علمی بسیاری از اعضای هیئت علمی را بررسی کرده‌ام. گاه تک‌تک مقالات ایشان را خوانده‌ام و گاه به بررسی عناوین رنگارنگ آن بسنده نموده‌ام. بسیاری از کسانی که به درجۀ «استادی» رسیده‌اند، رزومه‌ای سنگین دارند و برخی بیش از صد مقاله در آن به ثبت رسانیده‌اند، اما کار سختی نیست که از همان نگاه نخست و بررسی عناوین گوناگون، بفهمیم طرف بیش از آنکه متخصص و «استاد» باشد، «استادنما»ست؛ زیرا اغلب مقالات مندرج در رزومۀ وی نوشتۀ دیگری (دانشجو) است.
اگر کسی جبر زمانه و قوانین وزارت و «مه و خوشید و فلک» را بهانه کند و بگوید: «طبق قانون، عضو هیئت علمی مجبور به چاپ مقاله با دانشجوست» (درواقع، دانشجو مجبور است) یا «در مقالۀ برگرفته از پایان‌نامۀ دانشجو، نام استاد نیز باید بیاید و از ما کاری ساخته نیست»، می‌گویم: تفاوت «استاد» و «استادنما» در همین است. استاد دانشگاه در حیطۀ تخصصی خود پایان‌نامه می‌پذیرد و دانشجو تربیت می‌کند. اگر چنین کرد، مقالۀ مشترک وی و دانشجو واقعاً مشترک است و عواید مادی و معنوی این‌چنین مقالاتی نوش جان آن استاد! زیرا با تخصص خود دانشجویی پرورش داده، تخصص خود را منتقل کرده و به نوشتۀ دانشجو «جانی و حالی دیگر» بخشیده‌است.
اما واقعیت چیز دیگری است: «استادنما»ی محترم به دانشجو و پایان‌نامه به‌مانند شیء مادی می‌نگرد که جیب پر و پز عالیِ جناب استاد در گرو اتصال به آنهاست. پیش‌زمینۀ پذیرش هر نوع پایان‌نامه با هر موضوعی از جانب اعضای هیئت علمی تدریس دروس مختلف و غیرمرتبط دانشگاهی است؛ چنان‌که مثلاً در دانشکده‌های ادبیات ما، عیبی ندارد که استادی شاهنامه و حافظ و علم بیان تدریس کند. درواقع، خشت اول فساد دانشگاهی از کلاس‌های درسی نهاده و نهادینه می‌شود. چنین است که شخص با سنوات دانشگاهی، و نه با خدمات دانشگاهی، و با مقالات دیگران، و نه با مقالات خود، به مرتبۀ استادی می‌رسد، اما در نهایت نه چیزی به علم و دانش و ادب اضافه کرده و نه دانشجوی قابلی تربیت نموده‌است. از این رو، تدریس بدون تخصص و پذیرش پایان‌نامه‌های غیرتخصصی از مصادیق فساد دانشگاهی است.
دربارۀ نویسنده و فهرست نوشته‌های دیگر وی در پارسی‌شناسی
صفحه‌های مرتبط
یادداشت: ننگ مقالۀ مشترک علمی ـ پژوهشی استاد راهنما با دانشجو در رشته‌های علوم انسانی
یادداشت: فساد بی‌دروغ، فساد بانقاب
