صامت: صامت‌های فارسی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
جز |
جز |
||
| سطر ۱۳۳: | سطر ۱۳۳: | ||
|ح || ← هـ | |ح || ← هـ | ||
|- | |- | ||
| − | |خ/x || [[سایشی]] [[ملازی]] [[بی‌واک]] || [[نرم‌کامی]] [[بی‌واک]] || [[سایشی]] [[نرم‌کامی]] [[بی‌واک]] | + | |خ/x || [[سایشی]] [[ملازی]] [[بی‌واک]] || [[نرم‌کامی]] [[بی‌واک]] || [[سایشی]] ([[انقباضی]]) [[نرم‌کامی]] [[بی‌واک]] |
|- | |- | ||
| − | |د/d || [[انفجاری]] [[دندانی]] [[واک‌دار]] || [[دندانی]] [[واک‌دار]] [[غیرغنه]] || [[بندشی]] [[دندانی]] [[واک‌دار]] | + | |د/d || [[انفجاری]] [[دندانی]] [[واک‌دار]] || [[دندانی]] [[واک‌دار]] [[غیرغنه]] || [[بندشی]] ([[انسدادی]]) [[دندانی]] [[واک‌دار]] |
|- | |- | ||
|ذ || ← ز | |ذ || ← ز | ||
| سطر ۱۵۹: | سطر ۱۵۹: | ||
|ع || ← ء | |ع || ← ء | ||
|- | |- | ||
| − | |غ (ق)/q || [[انفجاری]] [[ملازی]] [[واک‌دار]] || [[نرم‌کامی]] [[واک‌دار]] || [[بندشی]] یا [[سایشی]] [[نرم‌کامی]] [[واک‌دار]] | + | |غ (ق)/q || [[انفجاری]] [[ملازی]] [[واک‌دار]] || [[نرم‌کامی]] [[واک‌دار]] || [[بندشی]] ([[انسدادی]]) یا [[سایشی]] ([[انقباضی]]) [[نرم‌کامی]] [[واک‌دار]] |
|- | |- | ||
|ف/f || [[سایشی]] [[لب‌ودندانی]] [[بی‌واک]] || [[لب‌ودندانی]] [[بی‌واک]] || [[سایشی]] ([[انقباضی]]) [[لب‌ودندانی]] [[بی‌واک]] | |ف/f || [[سایشی]] [[لب‌ودندانی]] [[بی‌واک]] || [[لب‌ودندانی]] [[بی‌واک]] || [[سایشی]] ([[انقباضی]]) [[لب‌ودندانی]] [[بی‌واک]] | ||
| سطر ۱۶۵: | سطر ۱۶۵: | ||
|ق || ← غ | |ق || ← غ | ||
|- | |- | ||
| − | |ک/k || [[انفجاری]] [[کامی]] [[بی‌واک]] || [[کامی]] [[بی‌واک]] || [[بندشی]] [[کامی]] [[بی‌واک]] | + | |ک/k || [[انفجاری]] [[کامی]] [[بی‌واک]] || [[کامی]] [[بی‌واک]] || [[بندشی]] ([[انسدادی]]) [[کامی]] [[بی‌واک]] |
|- | |- | ||
| − | |گ/g || [[انفجاری]] [[کامی]] [[واک‌دار]] || [[کامی]] [[واک‌دار]] || [[بندشی]] [[کامی]] [[واک‌دار]] | + | |گ/g || [[انفجاری]] [[کامی]] [[واک‌دار]] || [[کامی]] [[واک‌دار]] || [[بندشی]] ([[انسدادی]]) [[کامی]] [[واک‌دار]] |
|- | |- | ||
|ل/l || [[روان]] [[لثوی]] [[واک‌دار]] || [[کناری]] || [[کناری]] [[روان]] | |ل/l || [[روان]] [[لثوی]] [[واک‌دار]] || [[کناری]] || [[کناری]] [[روان]] | ||
|- | |- | ||
| − | |م/m || [[غنه‌ای]] [[دولبی]] [[واک‌دار]] || [[لبی]] [[واک‌دار]] [[غنه]] || | + | |م/m || [[غنه‌ای]] [[دولبی]] [[واک‌دار]] || [[لبی]] [[واک‌دار]] [[غنه]] || [[غنه]] ([[خیشومی]]، [[تودماغی]]) [[لبی]] |
|- | |- | ||
| − | |ن/n || [[غنه‌ای]] [[لثوی]] [[واک‌دار]] || [[دندانی]] [[واک‌دار]] [[غنه]] || | + | |ن/n || [[غنه‌ای]] [[لثوی]] [[واک‌دار]] || [[دندانی]] [[واک‌دار]] [[غنه]] || [[غنه]] ([[خیشومی]]، [[تودماغی]]) [[دندانی]] |
|- | |- | ||
|و/v || [[سایشی]] [[لب‌ودندانی]] [[واک‌دار]] || [[لب‌ودندانی]] [[واک‌دار]] || [[سایشی]] ([[انقباضی]]) [[لب‌ودندانی]] [[واک‌دار]] | |و/v || [[سایشی]] [[لب‌ودندانی]] [[واک‌دار]] || [[لب‌ودندانی]] [[واک‌دار]] || [[سایشی]] ([[انقباضی]]) [[لب‌ودندانی]] [[واک‌دار]] | ||
| سطر ۱۷۹: | سطر ۱۷۹: | ||
|هـ (ح)/h || [[سایشی]] [[چاکنایی]] [[بی‌واک]] || [[دمشی]] || [[دمشی]] | |هـ (ح)/h || [[سایشی]] [[چاکنایی]] [[بی‌واک]] || [[دمشی]] || [[دمشی]] | ||
|- | |- | ||
| − | |ی/y || [[روان]] [[کامی]] [[واک‌دار]] || [[نیم‌مصوت]] || [[ | + | |ی/y || [[روان]] [[کامی]] [[واک‌دار]] || [[نیم‌مصوت]] || [[نیم‌همخوان]] ([[نیم‌واکه]]) [[پیش‌کامی]] |
|- | |- | ||
| − | |ء (ع)/Ɂ (ʼ) || [[انفجاری]] [[چاکنایی]] [[بی‌واک]] || [[چاکنایی]] || [[بندشی]] [[چاکنایی]] | + | |ء (ع)/Ɂ (ʼ) || [[انفجاری]] [[چاکنایی]] [[بی‌واک]] || [[چاکنایی]] || [[بندشی]] ([[انسدادی]]) [[چاکنایی]] |
|} | |} | ||
---- | ---- | ||
نسخهٔ ۱۳ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۲۰:۵۴
در فارسی معیار امروز ٢۳ صامت وجود دارد. صامت‌های فارسی امروز در جدول ١ نشان داده شده‌اند. این جدول از ثمره (١٣٨٨: ٨٠) برگرفته شده‌است و تنها ویژگی واک را به آن افزوده‌ایم.
جدول ١. صامت‌های فارسی براساس طبقه‌بندی ثمره © حق نشر: پارسی‌شناسی - منوچهر فروزنده فرد
جدول ٢ نیز توصیف هر یک از صامت‌ها را براساس جدول ١ به دست می‌دهد:
| صامت | توصیف براساس دیدگاه ثمره |
|---|---|
| ب/b | انفجاری دولبی واک‌دار |
| پ/p | انفجاری دولبی بی‌واک |
| د/d | انفجاری دندانی واک‌دار |
| ت/t | انفجاری دندانی بی‌واک |
| گ/g | انفجاری کامی واک‌دار |
| ک/k | انفجاری کامی بی‌واک |
| غ/q | انفجاری ملازی واک‌دار |
| ء/Ɂ | انفجاری چاکنایی بی‌واک |
| و/v | سایشی لب‌ودندانی واک‌دار |
| ف/f | سایشی لب‌ودندانی بی‌واک |
| ز/z | سایشی لثوی واک‌دار |
| س/s | سایشی لثوی بی‌واک |
| ژ/ž | سایشی لثوی ـ کامی واک‌دار |
| ش/š | سایشی لثوی ـ کامی بی‌واک |
| خ/x | سایشی ملازی بی‌واک |
| هـ/h | سایشی چاکنایی بی‌واک |
| ج/ǰ | انفجاری ـ سایشی لثوی ـ کامی واک‌دار |
| چ/č | انفجاری ـ سایشی لثوی ـ کامی بی‌واک |
| ر/r | لرزشی لثوی واک‌دار |
| م/m | غنه‌ای دولبی واک‌دار |
| ن/n | غنه‌ای لثوی واک‌دار |
| ل/l | روان لثوی واک‌دار |
| ی/y | روان کامی واک‌دار |
نجفی (۱۳۸۷: ۵۶-۵۷) صامت‌های فارسی را به گونه‌ای دیگر طبقه‌بندی کرده‌است (نک. جدول ۳).
جدول ۳. صامت‌های فارسی براساس طبقه‌بندی نجفی © حق نشر: پارسی‌شناسی
بر اساس جدول ۳ توصیف صامت‌های فارسی در جدول ۴ آمده‌است:
| صامت | توصیف براساس دیدگاه نجفی |
|---|---|
| پ/p | لبی بی‌واک |
| ب/b | لبی واک‌دار غیرغنه |
| م/m | لبی واک‌دار غنه |
| ف/f | لب‌ودندانی بی‌واک |
| و/v | لب‌ودندانی واک‌دار |
| ت/t | دندانی بی‌واک |
| د/d | دندانی واک‌دار غیرغنه |
| ن/n | دندانی واک‌دار غنه |
| س/s | صفیری بی‌واک |
| ز/z | صفیری واک‌دار |
| ش/š | تفشی بی‌واک |
| ژ/ž | تفشی واک‌دار |
| چ/c | مرکب بی‌واک |
| ج/j | مرکب واک‌دار |
| ک/k | کامی بی‌واک |
| گ/g | کامی واک‌دار |
| خ/x | نرم‌کامی بی‌واک |
| غ/q | نرم‌کامی واک‌دار |
| ر/r | لرزان |
| ل/l | کناری |
| هـ/h | دمشی |
| ی/y | نیم‌مصوت |
| ء/ʼ | چاکنایی |
جدول ۵ برای راحتی مراجعۀ خوانندگان به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده و توصیف هر صامت را براساس دیدگاه ثمره و نجفی به دست می‌دهد (توضیح اینکه اصطلاح «صامت» در ستون نخست با تسامح به کار رفته‌است و برای راحتی مراجعه از خلط واج و نویسه/حرف ناگزیر بوده‌ایم):
- منابع
ـ ثمره، یدالله، ١٣٨٨، آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا، ویرایش دوم، چ٨، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
ـ نجفی، ابوالحسن، ۱۳۸۷، مبانی زبان‌شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، چ۱۰، تهران، نیلوفر.
منوچهر فروزنده فرد
