واو مجهول: تفاوت بین نسخه‌ها
جز |
جز |
||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
ـ [[ابوالقاسمی، محسن]]، ۱۳۷۳، ''[[تاریخ زبان فارسی]]''، تهران، [[سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت): انتشارات|سمت]]. | ـ [[ابوالقاسمی، محسن]]، ۱۳۷۳، ''[[تاریخ زبان فارسی]]''، تهران، [[سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت): انتشارات|سمت]]. | ||
| − | ـ [[خالقی مطلق، جلال]]، ۱۳۹۸، ''واج‌شناسی شاهنامه: پژوهشی در خوانش واژگان شاهنامه''، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و سخن. | + | ـ [[خالقی مطلق، جلال]]، ۱۳۹۸، ''[[واج‌شناسی شاهنامه: پژوهشی در خوانش واژگان شاهنامه]]''، تهران، [[بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار: انتشارات|بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار]] و [[سخن (انتشارات)|سخن]]. |
ـ [[خانلری، پرویز]]، ۱۳۶۵، ''[[تاریخ زبان فارسی]]''، ٣ج، تهران، [[نشر نو (انتشارات)|نشر نو]]. | ـ [[خانلری، پرویز]]، ۱۳۶۵، ''[[تاریخ زبان فارسی]]''، ٣ج، تهران، [[نشر نو (انتشارات)|نشر نو]]. | ||
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۲:۱۰
واو مجهول vâv=e majhul [گروه اسمی] {عربی (واو، مجهول) ـ فارسی}
(= واو تاریک۱) در دستور سنتی و مطالعات زبان‌شناسی تاریخی، مصوت کشیدۀ ō که در فارسی میانه و فارسی دری، تا حدود قرن نهم (نک. صادقی، ۱۳۵۷: ۱۲۹)، به‌عنوان واجی مستقل در تقابل با مصوت ū، یعنی واو معروف، وجود داشته و سپس با آن ادغام شده‌است و در فارسی معیار امروز اثری از آن نیست (اگرچه در برخی گونه‌های دیگر زبان فارسی، مانند فارسی افغانستان، وجود دارد؛ نک. خانلری، ، ۱۳۶۵: ۲/ ۵۲؛ ابوالقاسمی، ۱۳۷۳: ۲۸۹ـ۲۹۰). این مصوت را به دلیل آنکه در عربی ناشناخته بوده «مجهول» نامیده‌اند (سنج. واو معروف). مصوت ō عمدتاً بازماندۀ مصوت مرکب au در ایرانی باستان است (برای نمونه، واژۀ «رود» فارسی بازماندۀ rōd فارسی میانه و آن بازماندۀ -rautah فارسی باستان است). شاعران متقدم و مقلدان متأخر آنان کلماتی را که مصوت پایانی آن‌ها واو مجهول بوده با کلماتی که مصوت پایانی‌شان واو معروف بوده قافیه نمی‌کرده‌اند (نک. شمیسا، ۱۳۸۳: ۱۴۰). نیز نک. واو معروف، یای مجهول، یای معروف.
- پی‌نوشت
۱. «واو تاریک» (در مقابل «واو روشن») پیشنهاد خالقی مطلق (۱۳۹۸) است.
- منابع اصلی
ـ ابوالقاسمی، محسن، ۱۳۷۳، تاریخ زبان فارسی، تهران، سمت.
ـ خالقی مطلق، جلال، ۱۳۹۸، واج‌شناسی شاهنامه: پژوهشی در خوانش واژگان شاهنامه، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و سخن.
ـ خانلری، پرویز، ۱۳۶۵، تاریخ زبان فارسی، ٣ج، تهران، نشر نو.
ـ شمیسا، سیروس، ۱۳۸۳، آشنایی با عروض و قافیه، ویراست ٣، تهران، میترا.
ـ صادقی، علی‌اشرف، [۱۳۵۷]، تکوین زبان فارسی، تهران، دانشگاه آزاد ایران.
- منابع دیگر
ـ چنگیزی، احسان، ۱۳۹۵، فرهنگ توصیفی دستور تاریخی، تهران، علمی.
ـ طباطبایی، علاءالدین، ۱۳۹۵، فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
ـ نغزگوی کهن، مهرداد، ۱۳۹۳، فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی تاریخی، با همکاری شادی داوری. تهران، علمی.
منوچهر فروزنده فرد
