واو مجهول: تفاوت بین نسخه‌ها
جز |
جز |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
واو مجهول vâv=e majhul [گروه اسمی] {عربی (واو، مجهول) - فارسی} | واو مجهول vâv=e majhul [گروه اسمی] {عربی (واو، مجهول) - فارسی} | ||
| − | (= [[واو تاریک]]) در دستور سنتی و مطالعات زبان‌شناسی تاریخی، مصوت کشیدۀ ō که در فارسی میانه و فارسی دری، تا حدود قرن نهم (نک. صادقی، ١٣٥٧: ١٢٩)، به‌عنوان واجی مستقل در تقابل با مصوت ū، یعنی [[واو معروف]]، وجود داشته و سپس با آن [[ادغام]] شده‌است و در فارسی معیار امروز اثری از آن نیست (اگرچه در برخی گونه‌های دیگر زبان فارسی، مانند فارسی افغانستان، وجود دارد؛ نک. خانلری، ، ١٣٦٥: ٢/ ٥٢؛ ابوالقاسمی، ١٣٧٣: ٢٨٩-٢٩٠). این مصوت را به دلیل آنکه در عربی ناشناخته بوده «مجهول» نامیده‌اند (سنج. [[واو معروف]]). مصوت ō عمدتاً بازماندۀ مصوت مرکب au در ایرانی باستان است (برای نمونه، واژۀ «رود» فارسی بازماندۀ rōd فارسی میانه و آن بازماندۀ -rautah فارسی باستان است). شاعران متقدم و مقلدان متأخر آنها کلماتی را که مصوت پایانی آنها واو مجهول بوده با کلماتی که مصوت پایانی‌شان واو معروف بوده قافیه نمی‌کرده‌اند (نک. شمیسا، ١٣٨٣: ١٤٠). نیز نک. [[واو معروف]]، [[یای مجهول]]، [[یای معروف]]. | + | (= [[واو تاریک]]<sup>۱</sup>) در دستور سنتی و مطالعات زبان‌شناسی تاریخی، مصوت کشیدۀ ō که در فارسی میانه و فارسی دری، تا حدود قرن نهم (نک. صادقی، ١٣٥٧: ١٢٩)، به‌عنوان واجی مستقل در تقابل با مصوت ū، یعنی [[واو معروف]]، وجود داشته و سپس با آن [[ادغام]] شده‌است و در فارسی معیار امروز اثری از آن نیست (اگرچه در برخی گونه‌های دیگر زبان فارسی، مانند فارسی افغانستان، وجود دارد؛ نک. خانلری، ، ١٣٦٥: ٢/ ٥٢؛ ابوالقاسمی، ١٣٧٣: ٢٨٩-٢٩٠). این مصوت را به دلیل آنکه در عربی ناشناخته بوده «مجهول» نامیده‌اند (سنج. [[واو معروف]]). مصوت ō عمدتاً بازماندۀ مصوت مرکب au در ایرانی باستان است (برای نمونه، واژۀ «رود» فارسی بازماندۀ rōd فارسی میانه و آن بازماندۀ -rautah فارسی باستان است). شاعران متقدم و مقلدان متأخر آنها کلماتی را که مصوت پایانی آنها واو مجهول بوده با کلماتی که مصوت پایانی‌شان واو معروف بوده قافیه نمی‌کرده‌اند (نک. شمیسا، ١٣٨٣: ١٤٠). یکی از منابعی که نیز نک. [[واو معروف]]، [[یای مجهول]]، [[یای معروف]]. |
| + | ---- | ||
| + | * پی‌نوشت | ||
| + | ۱. «واو تاریک» پیشنهاد خالقی مطلق (۱۳۹۸) است. | ||
---- | ---- | ||
* منابع اصلی | * منابع اصلی | ||
| − | + | ـ [[ابوالقاسمی، محسن]]، ۱۳۷۳، ''[[تاریخ زبان فارسی]]''، تهران، [[سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت): انتشارات|سمت]]. | |
| + | |||
| + | ـ [[خالقی مطلق، جلال]]، ۱۳۹۸، ''واج‌شناسی شاهنامه: پژوهشی در خوانش واژگان شاهنامه''، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و سخن. | ||
| − | + | ـ [[خانلری، پرویز]]، ۱۳۶۵، ''[[تاریخ زبان فارسی]]''، ٣ج، تهران، [[نشر نو (انتشارات)|نشر نو]]. | |
| − | + | ـ [[شمیسا، سیروس]]، ۱۳۸۳، ''[[آشنایی با عروض و قافیه]]''، ویراست ٣، تهران، [[میترا (انتشارات)|میترا]]. | |
| − | + | ـ [[صادقی، علی‌اشرف]]، [۱۳۵۷]، ''[[تکوین زبان فارسی]]''، تهران، [[دانشگاه آزاد ایران: انتشارات|دانشگاه آزاد ایران]]. | |
* منابع دیگر | * منابع دیگر | ||
| − | + | ـ [[چنگیزی، احسان]]، ۱۳۹۵، ''[[فرهنگ توصیفی دستور تاریخی]]''، تهران، [[علمی (انتشارات)|علمی]]. | |
| − | + | ـ [[طباطبایی، علاءالدین]]، ۱۳۹۵، ''[[فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی]]''، تهران، [[فرهنگ معاصر (انتشارات)|فرهنگ معاصر]]. | |
| − | + | ـ [[نغزگوی کهن، مهرداد]]، ۱۳۹۳، ''[[فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی تاریخی]]''، با همکاری [[داوری، شادی| شادی داوری]]. تهران، [[علمی (انتشارات)|علمی]]. | |
<pre style="color: blue">منوچهر فروزنده فرد | <pre style="color: blue">منوچهر فروزنده فرد | ||
نسخهٔ ۳۰ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۲۵
واو مجهول vâv=e majhul [گروه اسمی] {عربی (واو، مجهول) - فارسی}
(= واو تاریک۱) در دستور سنتی و مطالعات زبان‌شناسی تاریخی، مصوت کشیدۀ ō که در فارسی میانه و فارسی دری، تا حدود قرن نهم (نک. صادقی، ١٣٥٧: ١٢٩)، به‌عنوان واجی مستقل در تقابل با مصوت ū، یعنی واو معروف، وجود داشته و سپس با آن ادغام شده‌است و در فارسی معیار امروز اثری از آن نیست (اگرچه در برخی گونه‌های دیگر زبان فارسی، مانند فارسی افغانستان، وجود دارد؛ نک. خانلری، ، ١٣٦٥: ٢/ ٥٢؛ ابوالقاسمی، ١٣٧٣: ٢٨٩-٢٩٠). این مصوت را به دلیل آنکه در عربی ناشناخته بوده «مجهول» نامیده‌اند (سنج. واو معروف). مصوت ō عمدتاً بازماندۀ مصوت مرکب au در ایرانی باستان است (برای نمونه، واژۀ «رود» فارسی بازماندۀ rōd فارسی میانه و آن بازماندۀ -rautah فارسی باستان است). شاعران متقدم و مقلدان متأخر آنها کلماتی را که مصوت پایانی آنها واو مجهول بوده با کلماتی که مصوت پایانی‌شان واو معروف بوده قافیه نمی‌کرده‌اند (نک. شمیسا، ١٣٨٣: ١٤٠). یکی از منابعی که نیز نک. واو معروف، یای مجهول، یای معروف.
- پی‌نوشت
۱. «واو تاریک» پیشنهاد خالقی مطلق (۱۳۹۸) است.
- منابع اصلی
ـ ابوالقاسمی، محسن، ۱۳۷۳، تاریخ زبان فارسی، تهران، سمت.
ـ خالقی مطلق، جلال، ۱۳۹۸، واج‌شناسی شاهنامه: پژوهشی در خوانش واژگان شاهنامه، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار و سخن.
ـ خانلری، پرویز، ۱۳۶۵، تاریخ زبان فارسی، ٣ج، تهران، نشر نو.
ـ شمیسا، سیروس، ۱۳۸۳، آشنایی با عروض و قافیه، ویراست ٣، تهران، میترا.
ـ صادقی، علی‌اشرف، [۱۳۵۷]، تکوین زبان فارسی، تهران، دانشگاه آزاد ایران.
- منابع دیگر
ـ چنگیزی، احسان، ۱۳۹۵، فرهنگ توصیفی دستور تاریخی، تهران، علمی.
ـ طباطبایی، علاءالدین، ۱۳۹۵، فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی، تهران، فرهنگ معاصر.
ـ نغزگوی کهن، مهرداد، ۱۳۹۳، فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی تاریخی، با همکاری شادی داوری. تهران، علمی.
منوچهر فروزنده فرد
