واو مجهول
واو مجهول vâv=e majhul [گروه اسمی] {عربی (واو، مجهول) - فارسی}
در دستور سنتی و مطالعات زبان‌شناسی تاریخی، مصوت کشیدۀ ō که در فارسی میانه و فارسی دری، تا حدود قرن نهم (نک. صادقی، ١٣٥٧: ١٢٩)، به‌عنوان واجی مستقل در تقابل با مصوت ū، یعنی واو معروف، وجود داشته و سپس با آن ادغام شده‌است و در فارسی معیار امروز اثری از آن نیست (اگرچه در برخی گونه‌های دیگر زبان فارسی، مانند فارسی افغانستان، وجود دارد؛ نک. خانلری، ، ١٣٦٥: ٢/ ٥٢؛ ابوالقاسمی، ١٣٧٣: ٢٨٩-٢٩٠). این مصوت را به دلیل آنکه در عربی ناشناخته بوده «مجهول» نامیده‌اند (سنج. واو معروف). مصوت ō عمدتاً بازماندۀ مصوت مرکب au در ایرانی باستان است (برای نمونه، واژۀ «رود» فارسی بازماندۀ rōd فارسی میانه و آن بازماندۀ -rautah فارسی باستان است). شاعران متقدم و مقلدان متأخر آنها کلماتی را که مصوت پایانی آنها واو مجهول بوده با کلماتی که مصوت پایانی‌شان واو معروف بوده قافیه نمی‌کرده‌اند (نک. شمیسا، ١٣٨٣: ١٤٠). نیز نک. واو معروف، یای مجهول، یای معروف.
- منابع اصلی
- ابوالقاسمی، محسن (١٣٧٣). تاریخ زبان فارسی. تهران: سمت.
- خانلری، پرویز (١٣٦٥). تاریخ زبان فارسی. ٣ج. تهران: نشر نو.
- شمیسا، سیروس (١٣٨٣). آشنایی با عروض و قافیه. ویراست ٣. تهران: میترا.
- صادقی، علی‌اشرف (١٣٥٧). تکوین زبان فارسی. تهران: دانشگاه آزاد ایران.
- منابع دیگر
- چنگیزی، احسان (١٣٩٥). فرهنگ توصیفی دستور تاریخی. تهران: علمی.
- طباطبایی، علاءالدین (١٣٩٥). فرهنگ توصیفی دستور زبان فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
- نغزگوی کهن، مهرداد (١٣٩٣). فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی تاریخی. با همکاری شادی داوری. تهران: علمی.
منوچهر فروزنده فرد
