پارسیشناسی: واژهشناسی: تفاوت بین نسخهها
جز |
|||
(۴۵ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
سطر ۱: | سطر ۱: | ||
− | + | ==فهرست نکتههای واژهشناختی (شامل نکتههای ریشهشناختی، صرفی، اصطلاحشناختی، ویرایشی و ...) به ترتیب الفبایی== | |
[[پرونده:VAZHESHENASI.png|چپ|]] | [[پرونده:VAZHESHENASI.png|چپ|]] | ||
⚪️ توضیحات: | ⚪️ توضیحات: | ||
سطر ۵: | سطر ۵: | ||
- واژههای ستارهدار غیرفصیح یا قابلتأملاند. | - واژههای ستارهدار غیرفصیح یا قابلتأملاند. | ||
− | ◾️ [[ویرایش زبانی: ابان|آبان]] ◾️ [[ | + | ===فارسی (فارسی معیار گفتاری و نوشتاری امروز، فارسی قدیم)=== |
+ | ◾️ [[ویرایش زبانی: ابان|آبان]] ◾️ [[آمیزه|آبفا]] ◾️ [[آمیزه|آشغالانس]] ◾️ [[واژهشناسی: آقا/ آغا|آغا]] ◾️ [[واژهشناسی: آقا/ آغا|آقا]] ◾️ [[ویرایش زبانی: آنچه/ آنچه که|آنچه (آنچه را، آنچه را که، آنچه که)]] | ||
− | ◾️ [[ویرایش زبانی: ابان|ابان]] ◾️ [[یادداشت: نکاتی دربارۀ افغانستان و افغانی|افغان]] ◾️ [[یادداشت: نکاتی دربارۀ افغانستان و افغانی|افغانستان]] ◾️ [[یادداشت: نکاتی دربارۀ افغانستان و افغانی|افغانی]] ◾️ [[ویرایش زبانی: مرداد یا امرداد؟|امرداد]] ◾️ [[یادداشت: ناکا|ایدز]] | + | ◾️ [[واژهشناسی: «اَ» (گونۀ «از»)|اَ (= از)]] ◾️ [[ویرایش زبانی: ابان|ابان]] ◾️ [[واژهشناسی: «اَ» (گونۀ «از»)|از]] ◾️ [[یادداشت: نکاتی دربارۀ افغانستان و افغانی|افغان]] ◾️ [[یادداشت: نکاتی دربارۀ افغانستان و افغانی|افغانستان]] ◾️ [[یادداشت: نکاتی دربارۀ افغانستان و افغانی|افغانی]] ◾️ [[ویرایش زبانی: مرداد یا امرداد؟|امرداد]] ◾️ [[آمیزه|انسایشی]] ◾️ [[یادداشت: ناکا|ایدز]] |
− | ◾️ [[یادداشت: گشتی در بازار مکاره|بازار مکاره]] | + | ◾️ [[یادداشت: گشتی در بازار مکاره|بازار مکاره]] ◾️ [[یادداشت: بیگوشیهراسی|بیگوشیهراسی*]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|بیهوشی/بیهوشی]] |
− | ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|پایگاه دادگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|پایگاه دادهها]] | + | ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|پایگاه دادگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|پایگاه دادهها]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|پرهیب]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|پیجین]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|پیجین*]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|پیِر]] ◾️ [[آمیزه|پیکاژو]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|پییر*]] |
− | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ | + | ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|ترجمۀ قرضی]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|تلآویو*]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|تلاویو]] ◾️ [[آمیزه|توانیر]] ◾️ [[آمیزه|تورکود]] ◾️ [[ویرایش زبانی: توسعه|توسعه]] |
◾️ [[یادداشت: دربارۀ «سینجین کردن» و «جدوآباد»|جدوآبا(ء)]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ «سینجین کردن» و «جدوآباد»|جدوآباد]] | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ «سینجین کردن» و «جدوآباد»|جدوآبا(ء)]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ «سینجین کردن» و «جدوآباد»|جدوآباد]] | ||
− | ◾️ [[یادداشت: | + | ◾️ [[آمیزه|چوکا]] ◾️ [[یادداشت: چیشپیش یا چشپش؟|چشپش]] ◾️ [[یادداشت: چیشپیش یا چشپش؟|چشپش*]] ◾️ [[یادداشت: چیشپیش یا چشپش؟|چیشپیش*]] ◾️ [[یادداشت: چیشپیش یا چشپش؟|چیشپیش*]] |
− | ◾️ [[ویرایش زبانی: خشایارشا|خشایار]] ◾️ [[ویرایش زبانی: خشایارشا|خشایارشا]] ◾️ [[ویرایش زبانی: خشایارشا|خشایارشاه*]] | + | ◾️ [[ویرایش زبانی: خشایارشا|خشایار]] ◾️ [[ویرایش زبانی: خشایارشا|خشایارشا]] ◾️ [[ویرایش زبانی: خشایارشا|خشایارشاه*]] ◾️ [[ویرایش زبانی: خشایارشا|خشیارشا]] |
− | ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|دادگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|دادهگان]] ◾️ [[یادداشت: درگذشت|در («باب»)]] ◾️ [[یادداشت: درگذشت|درگذشت]] ◾️ [[یادداشت: | + | ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|دادگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|دادهگان]] ◾️ [[یادداشت: درگذشت|در («باب»)]] ◾️ [[یادداشت: درگذشت|درگذشت]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|دژواژه]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|دشواژه]] ◾️ [[یادداشت: دن ایرانی|دُن (رود)]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|دیرکرد]] |
− | ◾️ [[رند: واژهشناسی|رند]] | + | ◾️ [[آمیزه|رزمایش]] ◾️ [[رند: واژهشناسی|رند]] |
− | ◾️ [[یادداشت: | + | ◾️ [[یادداشت: زوغ، زۆخ، زووخ|زوغ]] ◾️ [[یادداشت: زهر چشم (گرفتن)|زهر («خشم»)]] ◾️ [[یادداشت: زهر چشم (گرفتن)|زهر چشم (گرفتن)]] |
− | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ | + | ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|سازگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|سازهگان]] ◾️ [[آمیزه|سپیدار]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|سد]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|سده]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|سرما]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|سریلانکا]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|سریلانکا*]] ◾️ [[یادداشت: یک معنای دیگر واژۀ «سلام»|سلام («[هنگام نوشیدن شراب] بهسلامتی»)]] ◾️ [[یادداشت: سماور|سماور]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ «سینجین کردن» و «جدوآباد»|سینجیم]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ «سینجین کردن» و «جدوآباد»|سینجین]] |
− | + | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|شادی («دامادی؛ تأهل، عروسی»)]] ◾️ [[ویرایش زبانی: شلوغ|شلوغ]] | |
− | ◾️ [[ | + | ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|صد]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|صده*]] ◾️ [[یادداشت: صلاحکار|صلاحکار*]] ◾️ [[ویرایش زبانی: صمیمی|صمیمی]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|صیغگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|صیغهگان]] |
− | ◾️ [[ | + | ◾️ [[آمیزه|ضابلو]] |
− | + | ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|طرحواره]] | |
− | ◾️ [[ | + | ◾️ [[آمیزه|عکاشی]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|عملکرد]] |
− | ◾️ [[ | + | ◾️ [[آمیزه|فجازی]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|فریب]] ◾️ [[آمیزه|فوتسال]] |
− | ◾️ [[یادداشت: ناکا|ناکا]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|نشانگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|نشانهگان]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نعنا/ نعناع|نعنا]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نعنا/ نعناع|نعناع]] ◾️ [[یادداشت: نمسهایهای بیچاره|نمسه]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نوستالژی|نوستالژی]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نوستالژی|نوستالوژی*]] | + | ◾️ [[یادداشت: قوده|قبضه]] ◾️ [[آمیزه|قندان]] |
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|کارکرد]] ◾️ [[آمیزه|کاریکلماتور]] ◾️ [[واژهشناسی: آقا/ آغا|کاکا]] ◾️ [[ویرایش زبانی: کاندید/ کاندیدا|کاندید]] ◾️ [[ویرایش زبانی: کاندید/ کاندیدا|کاندیدا]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|کردار]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|کَردن، کِردن]] ◾️ [[یادداشت: مسائل زبانی مربوط به کرونا (١)|کرونا]] ◾️ [[یادداشت: مسائل زبانی مربوط به کرونا (١)|کورونا*]] ◾️ [[یادداشت: مسائل زبانی مربوط به کرونا (٢)|کووید*]] ◾️ [[یادداشت: مسائل زبانی مربوط به کرونا (٢)|کوید]] ◾️ [[یادداشت: مسائل زبانی مربوط به کرونا (٢)|کویید*]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|کیرکگور]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|کیروش]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|کیروش]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|کیِف]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|کییرکگور]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ املای «پییر»، «کییف» و مانند آنها|کییف*]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|-گان (پسوند)]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ دو همریشۀ کاذب فارسی و روسی|-گراد (پسوندوارۀ مکان)]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|گرت]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|گرته (گرته ریختن، گرته زدن)]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|گرتهبرداری]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|گَرد]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ دو همریشۀ کاذب فارسی و روسی|-گرد (پسوندوارۀ مکان)]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|گَرده]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش نخست)|گردهبرداری]] ◾️ [[یادداشت: گشاد|گشاد]] ◾️ [[یادداشت: «گشادهزبان» یا «گشاده زبان»؟ (دربارۀ فاصلهگذاری واژهها در شاهنامه)|گشادهزبان]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|مدهوش]] ◾️ [[ویرایش زبانی: مرداد یا امرداد؟|مرداد]] ◾️ [[آمیزه|مشانیر]] ◾️ [[ویرایش زبانی: مشتومال|مشتمال*]] ◾️ [[ویرایش زبانی: مشتومال|مشتومال]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|مطابقت]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|مطابقه]] ◾️ [[ویرایش زبانی: مطالعه|مطالعه]] ◾️ [[ویرایش زبانی: معرفی|معرفی]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|معنا]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|معناشناسی]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|معنی]] ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|معنیشناسی]] ◾️ [[یادداشت: گشتی در بازار مکاره|مکاره (بازار)]] ◾️ [[ویرایش زبانی: ابان|مهربانی («جامۀ پاییزی»)]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: ناکا|ناکا]] ◾️ [[آمیزه|نثم]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|نشانگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|نشانهگان]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نعنا/ نعناع|نعنا]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نعنا/ نعناع|نعناع]] ◾️ [[یادداشت: نمسهایهای بیچاره|نمسه]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نوستالژی|نوستالژی]] ◾️ [[ویرایش زبانی: نوستالژی|نوستالوژی*]] | ||
◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|واژگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|واژهگان]] | ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|واژگان*]] ◾️ [[یادداشت: پایگاه دادگان|واژهگان]] | ||
− | ◾️ [[ویرایش زبانی: همدل|همدل]] | + | ◾️ [[ویرایش زبانی: همدل|همدل]] ◾️ [[آمیزه|هوانیروز]] |
◾️ [[یادداشت: ینگ|ینگ]] | ◾️ [[یادداشت: ینگ|ینگ]] | ||
+ | |||
+ | ===دیگر گونههای زبان فارسی، دیگر زبانها و گویشهای ایرانی=== | ||
+ | ====شیرازی قدیم==== | ||
+ | ◾️ [[یادداشت: پوش|پوش]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: زهر چشم (گرفتن)|زهر]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: قوده|قوده]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: ینگ|ینگ]] | ||
+ | |||
+ | ====فارسی افغانستان==== | ||
+ | ◾️ [[واژهشناسی: آقا/ آغا|آغه]] ◾️ [[واژهشناسی: آقا/ آغا|آکه]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[واژهشناسی: آقا/ آغا|اکه]] | ||
+ | |||
+ | ====فارسی پاکستان==== | ||
+ | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|آبیانه]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|تلاش]] ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|تلاشی]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|چهارپایی]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|دستانه]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|شادی]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: دربارۀ جستار «فارسی در پاکستان»|متلاشی]] | ||
+ | |||
+ | ====فارسی کرمانی==== | ||
+ | - افزون بر موارد زیر نک. [[فارسی کرمانی: واژهنامه]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[را: در فارسی کرمانی|ـِ]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[را: در فارسی کرمانی|رِ]] ◾️ [[را: در فارسی کرمانی|رِه]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: عاشوری|عاشوری]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[یادداشت: قوده|قوده]] | ||
+ | |||
+ | ◾️ [[را: در فارسی کرمانی| ـه/-ه]] | ||
+ | |||
+ | ====فارسی میانۀ مانوی==== | ||
+ | ◾️ [[یادداشت: گرتهبرداری یا گردهبرداری؟ (بخش دوم)|سرداگ/ sardāg]] | ||
+ | |||
+ | ====کردی==== | ||
+ | ◾️ [[یادداشت: زوغ، زۆخ، زووخ|زووخ]] ◾️ [[یادداشت: زوغ، زۆخ، زووخ|زۆخ]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۲۲
فهرست نکتههای واژهشناختی (شامل نکتههای ریشهشناختی، صرفی، اصطلاحشناختی، ویرایشی و ...) به ترتیب الفبایی
⚪️ توضیحات: - واژههایی که در این فهرست آمدهاند ممکن است موضوع اصلی یادداشت باشند یا در خلال بحث درباب موضوع یا واژهای دیگر بدانها پرداخته شده باشد. - واژههای ستارهدار غیرفصیح یا قابلتأملاند.
فارسی (فارسی معیار گفتاری و نوشتاری امروز، فارسی قدیم)
◾️ آبان ◾️ آبفا ◾️ آشغالانس ◾️ آغا ◾️ آقا ◾️ آنچه (آنچه را، آنچه را که، آنچه که)
◾️ اَ (= از) ◾️ ابان ◾️ از ◾️ افغان ◾️ افغانستان ◾️ افغانی ◾️ امرداد ◾️ انسایشی ◾️ ایدز
◾️ بازار مکاره ◾️ بیگوشیهراسی* ◾️ بیهوشی/بیهوشی
◾️ پایگاه دادگان* ◾️ پایگاه دادهها ◾️ پرهیب ◾️ پیجین ◾️ پیجین* ◾️ پیِر ◾️ پیکاژو ◾️ پییر*
◾️ ترجمۀ قرضی ◾️ تلآویو* ◾️ تلاویو ◾️ توانیر ◾️ تورکود ◾️ توسعه
◾️ چوکا ◾️ چشپش ◾️ چشپش* ◾️ چیشپیش* ◾️ چیشپیش*
◾️ خشایار ◾️ خشایارشا ◾️ خشایارشاه* ◾️ خشیارشا
◾️ دادگان* ◾️ دادهگان ◾️ در («باب») ◾️ درگذشت ◾️ دژواژه ◾️ دشواژه ◾️ دُن (رود) ◾️ دیرکرد
◾️ زوغ ◾️ زهر («خشم») ◾️ زهر چشم (گرفتن)
◾️ سازگان* ◾️ سازهگان ◾️ سپیدار ◾️ سد ◾️ سده ◾️ سرما ◾️ سریلانکا ◾️ سریلانکا* ◾️ سلام («[هنگام نوشیدن شراب] بهسلامتی») ◾️ سماور ◾️ سینجیم ◾️ سینجین
◾️ شادی («دامادی؛ تأهل، عروسی») ◾️ شلوغ
◾️ صد ◾️ صده* ◾️ صلاحکار* ◾️ صمیمی ◾️ صیغگان* ◾️ صیغهگان
◾️ ضابلو
◾️ طرحواره
◾️ کارکرد ◾️ کاریکلماتور ◾️ کاکا ◾️ کاندید ◾️ کاندیدا ◾️ کردار ◾️ کَردن، کِردن ◾️ کرونا ◾️ کورونا* ◾️ کووید* ◾️ کوید ◾️ کویید* ◾️ کیرکگور ◾️ کیروش ◾️ کیروش ◾️ کیِف ◾️ کییرکگور ◾️ کییف*
◾️ -گان (پسوند) ◾️ -گراد (پسوندوارۀ مکان) ◾️ گرت ◾️ گرته (گرته ریختن، گرته زدن) ◾️ گرتهبرداری ◾️ گَرد ◾️ -گرد (پسوندوارۀ مکان) ◾️ گَرده ◾️ گردهبرداری ◾️ گشاد ◾️ گشادهزبان
◾️ مدهوش ◾️ مرداد ◾️ مشانیر ◾️ مشتمال* ◾️ مشتومال ◾️ مطابقت ◾️ مطابقه ◾️ مطالعه ◾️ معرفی ◾️ معنا ◾️ معناشناسی ◾️ معنی ◾️ معنیشناسی ◾️ مکاره (بازار) ◾️ مهربانی («جامۀ پاییزی»)
◾️ ناکا ◾️ نثم ◾️ نشانگان* ◾️ نشانهگان ◾️ نعنا ◾️ نعناع ◾️ نمسه ◾️ نوستالژی ◾️ نوستالوژی*
◾️ ینگ
دیگر گونههای زبان فارسی، دیگر زبانها و گویشهای ایرانی
شیرازی قدیم
◾️ پوش
◾️ زهر
◾️ قوده
◾️ ینگ
فارسی افغانستان
◾️ اکه
فارسی پاکستان
◾️ آبیانه
◾️ چهارپایی
◾️ دستانه
◾️ شادی
◾️ متلاشی
فارسی کرمانی
- افزون بر موارد زیر نک. فارسی کرمانی: واژهنامه
◾️ ـِ
◾️ عاشوری
◾️ قوده
◾️ ـه/-ه